دعای شریف معروف به دعای یا من اظهر الجمیل كه علما و بزرگان بر آن تاكيد دارند.

این دعائی است مستجاب که هر کس آنرا بخواند ان شاءالله به اجابت میرسد و این دعا اهل بیت المعمور است که در هنگام طواف به دور بیت المعمور، خدا را بدان میخواندند.

علامه مجلسی (رضي الله عنه ) نقل میکند که عمر بن شعیب میگوید جدم از پیامبر بزرگوار اسلام شنید که روزی حضرت جبرائیل (ع) بر من نازل شد در حالیکه شادمان و خندان بود بر من سلام کرد من نیز جواب سلام او را دادم و گفتم علیکم السلام یا جبرائیل. جبرائیل (ع) عرض کرد همانا خداوند عزوجل هدیه ای برای تو فرستاده و آن کلماتی از گنجهای بهشت است که خداوند به تو کرامت فرموده است. گفتم آن کلمات چیستند؟ گفت: آن کلمات اینها هستند بگو:

 يَا مَنْ‏ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ‏ وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ‏ يَا مَنْ لَمْ يُؤَاخِذْ بِالْجَرِيرَةِ

وَ لَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ يَا عَظِيمَ الْعَفْوِ يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ يَا وَاسِعَ الْمَغْفِرَةِ

يَا بَاسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ يَا صَاحِبَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا مُنْتَهَى كُلِّ شَكْوَى

يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ‏ يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ يَا عَظِيمَ الْمَنِّ يَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ

قَبْلَ اسْتِحْقَاقِهَا يَا رَبَّنَا وَ يَا سَيِّدَنَا وَ يَا مَوْلَانَا وَ يَا غَايَةَ رَغْبَتِنَا

أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ أَنْ لَا تُشَوِّهَ خَلْقِي بالنَّار

(توجه : آن گاه در پایان از حق‌تعالى هرچه می‌خواهی بطلب. به طور کلی بسم الله الرحمن الرحیم در ابتدای هر دعا و صلوات بر محمد و آل محمد در پایان هر دعایی نیز توصیه شده است.)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

متن به همراه ترجمه (این با متن بالا تفاوت دارد، متن اولی مشهورتر است)

http://www.erfan.ir

این دعای شریف است که از گناهان حفظ می‌کند و دربرگیرنده رستگاری در دنیا و آخرت است:

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ ، يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ وَسَتَرَ الْقَبِيحَ ، وَلَمْ يَهْتِكِ السِّتْرَ عَنِّي ، يَا كَرِيمَ الْعَفْوِ ، يَا حَسَنَ التَّجَاوُزِ ، يَا واسِعَ الْمَغْفِرَةِ ، وَيَا باسِطَ الْيَدَيْنِ بِالرَّحْمَةِ ، يَا صاحِبَ كُلِّ نَجْوَىٰ ، وَيَا مُنْتَهىٰ كُلِّ شَكْوَىٰ ، يَا كَرِيمَ الصَّفْحِ ، يَا عَظِيمَ الْمَنِّ ، يَا مُبْتَدِئَ كُلِّ نِعْمَةٍ قَبْلَ اسْتِحْقاقِها ، يَا رَبَّاهُ يَا سَيِّداهُ يَا مُوْلَيٰاهُ يَا غايَتَاهُ يَا غِيَاثاهُ ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَأَسْأَلُكَ أَنْ لَاتَجْعَلَنِي فِي النَّارِ.

به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربـانی‌اش همیشگی است، ای که زیبایی را آشکار کنی و زشتی را بپوشانی و از من پرده حرمت را ندری، ای بزرگوار گذشت، ای نیکو درگذرنده، ای فراخ آمرزش، ای به مهر گشاده دو دست با رحمت، ای صاحب هر راز، ای نهایت هر گلایه، ای بزرگوار چشم پوش، ای بزرگ احسان، ای آغاز کننده هر نعمت پیش از لیاقت آن، ای پروردگار، ای آقا، ای مولا، ای نهایت، ای فریادرس، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و از تو می‌خواهم که مرا در آتش دوزخ قرار ندهی.

آنگاه از حق‌تعالى هرچه می‌خواهی بطلب.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

متن بدون اعراب گذاری

يا من‏ اظهر الجميل‏ و ستر القبيح يا من لم يؤاخذ بالجريرة و لم يهتك الستر يا عظيم العفو يا حسن ال يا واسع المغفرة يا باسط اليدين بالرحمة يا صاحب كل نجوى و يا منتهى كل شكوى يا كريم الصفح يا عظيم المن يا مبتدئا بالنعم قبل استحقاقها يا ربنا و يا سيدنا و يا مولانا و يا غاية رغبتنا أسألك يا الله ان لا تشوه خلقنى بالنار

---------------------------------------------------------------------------------------------

معنی این دعای عظیم و ثواب قرائتش

هنگامی که بنده ای خدا را بخواند و بگوید :

یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح، (ای خدایی که زیبایی را آشکار و زشتی را پنهان می سازی)

خدا او را پوشانده و در دنیا بر او رحمت میفرستد و در آخرت او را جمیل و زیبا می گرداند و با هزار پرده در دنیا و آخرت او را می پوشاند.

هنگامی که بگوید :

یا من لم یؤاخذ  بالجریرة و لم یهتک الستر، (ای خدایی که به گناه مؤاخذه نمی کنی و پرده گنهکاران را نمی دری)

خدا او را در قیامت محاسبه نمی فرماید و در روزی که همه پرده ها پاره می شود و به کناری می رود از او پرده دری نمی فرماید .

هنگامی که بگوید :

یا عظیم العفو، (ای صاحب عفو بزرگ)

خدا گناهان او را می آمرزد حتی اگر همچون کف دریا زیاد باشد.

هنگامی که بگوید:

یا حسن ال، (ای خدایی که از بدان به نیکویی در می گذری  )

خدا نیز از او می گذرد حتی اگر گناهانی چون سرقت و شرب خمر و گناهان هولناک و دیگر کبائر را مرتکب شده باشد.

 هنگامی که بگوید :

یا واسع المغفرة، (ای کسی که مغفرت و آمرزشت بسیار و گسترده است )
خداوند هفتاد باب از رحمت بر او می گشاید و او را در رحمت خویش فرو می برد تا هنگامی که از دنیا خارج شود.

هنگامی که بگوید :

یا باسط الیدین بالرحمة، (ای خدایی که دستهایت به لطف و رحمت گشوده است)

خداوند دست رحمتش را بر او می گشاید.

هنگامی که بگوید :

یا صاحب کل نجوی و یا منتهی کل شکوی ، (ای آنکه از هر راز نهان آگهی ،ای پناه و مرجع همه شکوه ها )

خداوند ثواب همه مصیبت دیده ها و همه مردم ، اعم از سالم و مریض و زیان دیده و مسکین و فقیر را تا روز قیامت به او عطا می فرماید.

هنگامی که بگوید :

یا کریم الصفح (ای کریمی که از روی مهر از گناه در می گذری )

خداوند کرامت انبیاء را به او عطا فرماید .

هنگامی که بگوید :

یا عظیم المن (ای کسی که منتی بزرگ بر بندگانت داری )

،روز قیامت آرزویش را برآورده سازد و آرزوهای خوب همه مردم را نیز برای او بر آورد.

هنگامی که بگوید :

یا مبتدئا بالنعم قبل استحقاقها ، (ای خدایی که بدون سابقه استحقاق نعمتهایت را ارزانی داشتی )

خدا اجر تمام کسانی که نعمتهایش را شکر گزارده اند به او عنایت  فرماید .

هنگامی که بگوید :

یا ربنا و یا سیدنا (ای پروردگار و ای سید ما )

خداوند به ملائکه اش می فرماید ای فرشتگان من شاهد باشید که من او را آمرزیده و به عدد تمام مخلوقات بهشت وجهنم و هفت آسمان و زمین و خورشید و ماه و ستارگان و قطره های باران و انواع مخلوقات و کوهها و سنگریزه ها و عرش و کرسی به او اجر و ثواب عطا نمودم .

هنگامی که بگوید :

و یا مولانا ،(ای آقای ما )

خداوند قلب او را پر از نور ایمان گرداند .

هنگامی که بگوید :

و یا غایة رغبتنا ، ( ای منتهای مطلوب ما )

،خدا روز قیامت  آنچه را که او و دیگر خلائق به آن رغبت دارند به او عطا فرماید.

هنگامی که بگوید :

اسئلک یا الله ان لا تشوه خلقی بالنار (ای خدا، از تو درخواست می کنم که خلقت مرا با  آتش ،زشت و قبیح نگردانی )،

خداوند جبار می فرماید : او را از آتش آزاد گرداندیم. ای ملائکه من شاهد باشید که او و پدر و مادرش و برادرانش و خانواده و فرزندانش و همسایگانش را از آتش آزاد گردانیدم و شفاعت او را در مورد هزار نفر که آتش بر آن ها واجب شده است را می پذیرم.

تعجیل در فرج امام عصر (عج) سه تا صلوات بفرست

الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ

وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ

وَالْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ

علاوه بر تمامی فواید روحی و جسمی که نماز شب» مانند دیگر نمازها دارد، زمانبندی این نماز به گونه‌ای است که متناسب با تمامی شرایط فیزیولوژی بدن تنظیم شده است.

نماز بهترین اعمال دینی است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادت‌های دیگر هم قبول می‌شود و اگر پذیرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمی‌شود، همان ‌طور که اگر انسان شبانه‌روزی پنج نوبت در نهر آبی شست‌وشو کند، آلودگی در بدنش نمی‌ماند، نمازهای پنج‌گانه هم انسان را از گناهان پاک می‌کند و سزاوار است که انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و کسی که نماز را پست و سبک شمارد مانند کسی است که نماز نمی‌خواند، با این وجود یکی از سؤالاتی که ذهن یک مخاطب جوان را به خود جلب کرده این است که آیا اقامه نماز شب از منظر پزشکی نیز دارای فواید است، واحد پاسخگویی مرکز تخصصی نماز این گونه پاسخ می‌دهد:

علاوه بر تمامی فواید روحی و جسمی که نماز شب مانند دیگر نمازها دارد(1)، زمانبندی این نماز به گونه‌ای است که متناسب با تمامی شرایط فیزیولوژی بدن تنظیم شده و اگر چنانچه یک فرد به توصیه‌های رسول خدا(ص) عمل کند و شب‌ها زود بخوابد و قبل از طلوع فجر بیدار شود بهترین بهره را از خواب برده و مفیدترین شرایط را برای سلامتی بدن خود فراهم می‌سازد و آفات فراوانی را از جسم و جان خود دفع می‌کند که برخی از آن‌ها از قرار ذیل است:

- آرامش عضلانی

دانش پزشکی امروزه به اثبات رسانده که اگر شخصی در ساعت حدود 10 شب بخوابد و حدود نیم ساعت قبل از اذان صبح بیدار شود، (یعنی حدودا 7 ساعت بخوابد) در ساعت حدود یک بامداد در بدن او برخی مواد شیمیایی شبه مورفین» ترشح می‌شوند(این مواد به عنوان گروهی اندروفین‌ها» و آنگفالین‌ها» نامگذاری شده‌اند) و اثر مستقیمی بر قسمت‌های مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و در طول روز پس از آن، منجر به آرامش و راحتی عضلانی برای فرد می‌شوند، بر خلاف زمانی که انسان بیشتر یا کمتر از این مقدار بخوابد، در این صورت این مواد کمتر ترشح شده و انسان از آرامش و استراحت عضلانی به اندازه کافی بهره‌مند نمی‌شود.(2)

- کاهش عوارض قلبی

بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که سکته قلبی غالباً در ساعات اولیه صبح رخ می‌دهد، در مقاله‌ای که در نشریه پزشکی لانست، Lancet» در تاریخ 28 اکتبر 1988 میلادی به چاپ رسیده آمده است: از ساعت 2 تا 4 بعد از نیمه شب فشار خون به پایین‌ترین حد خود می‌رسد که این امر ابتلا به سکته قلبی را در این ساعات افزایش می‌دهد، بنابراین بیدار شدن در این ساعات(یعنی اواخر شب) و اقامه نماز شب از سکته قلبی و دیگر عوارض و بیماری‌ها قلبی جلوگیری می‌کند،‌ علاوه بر اینکه در خواب طولانی و مستمر انسان در معرض ابتلا به دیگر بیماری‌های قلبی به خصوص بیماری تصلب شرایین» قرار می‌گیرد که سحرخیزی از خواب طولانی و پیوسته جلوگیری و به دنبال آن دچار اینگونه امراض نمی‌شود.(3)

-تقویت دستگاه ایمنی بدن

یکی از هورمون‌هایی که نقش کلیدی در ایمنی بدن ایفا می‌کند و مقاومت بدن را در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها افزایش می‌دهد و در پیشگیری بیماری‌های مختلف همچون بیماری‌های قلبی و سرطان نقش اساسی دارد و زندگی انسان را پایدار و توام با تندرستی می‌گرداند، هورمون ملاتونین» است.(4)

با توجه به اینکه نماز شب عامل افزایش ترشح این هورمون است، می‌توان نماز ملکوتی شب را عامل موثر در تقویت دستگاه ایمنی بدن برشمرد.(5)

-تقویت بینایی

ملاتونین در چشم از سلول‌های چشم محافظت کرده و از کدر شدن عدسی یا کپول چشم – که دید را مختل می‌کند و موجب ابتلا به بیماری آب مروارید» می‌شود، جلوگیری می‌کند.(6)

لذا افزایش ترشح این هورمون به واسطه خواندن نماز شب می‌تواند نقش موثری در تقویت بینایی انسان داشته باشد.(7)

علاقه‌مندان می‌توانند دیگر پرسش‌های نمازی خود را از اینجا دنبال کنند.

*پی‌نوشت‌ها:

(1)- به فصل آثار و فوائد نماز مراجعه نمائید .

(2)- اسرار پزشکی نماز شب، محمود غفاری، شهاب الدین، دوم،1384ش، ص 63

(3)- همان،ص 78

(4)- همان، ص 96

(5)- همان، ص 99

(6)- همان، ص 100

(7)- برای کسب اطلاع بیشتر رجوع کنید به کتاب اسرار پزشکی نماز شب، محمود غفاری»

امام صادق (ع) در حدیثی به ثواب روزۀ عید غدیر خم اشاره کرده است.

ذی‌الحجه مصادف با روز عید سعید غدیر خم است. این روز به دلیل انتصاب امیرالمؤمنین(ع) به خلافت عالم و آدم از سوی خداوند و ابلاغ پیامبر گرامی اسلام (ص) به استناد آیه یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ؛ ای پیامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ کن؛ و اگر نکنی رسالتش را به انجام نرسانده‌ای»، مهم‌ترین عید مسلمانان به خصوص پیروان اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) محسوب می‌شود. شدت تأکید بر این مسأله به قدری زیاد است که خداوند به پیامبر(ص) می‌فرماید اگر این کار را انجام ندهی، بدان که رسالت خدا را انجام نداده‌ای و تمام رسالت 23 ساله تو بی‌معنا خواهد بود.

از جمله اعمالی که اهل بیت (ع) بسیار در این روز تأکید به انجام آن کردند، روزه است. امام صادق (ع) در حدیثی در اهمیت روزۀ روز عید سعید غدیر می‌فرماید:

روزه در روز غدیر خم معادل روزه‌ی تمام عمر دنیاست، اگر کسی به اندازه تمام عمر دنیا زنده بماند و تمام آن را روزه بگیرد ثواب آن به اندازه ثواب روزه در روز غدیر است و روزه روز غدیر نزد خداوند عزوجل معادل صد حج و صد عمره مقبول است و روز غدیر عید بزرگ الهی است و خداوند عزوجل هیچ پیغمبری را مبعوث نکرده مگر آنکه این روز را عید گرفته و حرمت آن را دانسته و نامش در آسمان روز عهد معهود و نامش در زمین روز میثاق مأخوذ و جمع مشهود است.

متن حدیث:
الْحُسَیْنُ بْنُ الْحَسَنِ الْحُسَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی الْهَمْدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ حَسَّانَ الْوَاسِطِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ الْعَبْدِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ ع یَقُولُ: صِیَامُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ یَعْدِلُ صِیَامَ عُمُرِ الدُّنْیَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْیَا لَکَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِکَ وَ صِیَامُهُ یَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کُلِّ عَامٍ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ هُوَ عِیدُ اللَّهِ الْأَکْبَرُ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیّاً قَطُّ إِلَّا وَ تَعَیَّدَ فِی هَذَا الْیَوْمِ وَ عَرَفَ حُرْمَتَهُ وَ اسْمُهُ فِی السَّمَاءِ یَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِی الْأَرْضِ یَوْمُ الْمِیثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَشْهُودِ.
* تهذیب الأحکام، ج 3، ص  143

مفضّل بن عمر گوید به امام صادق (ع) عرض کردم: مرا به روزه آن روز (غدیر خم) توصیه می‌کنید؟ امام (ع) سه مرتبه فرمود: آری به خدا قسم. 

روز غدیر خم همان روزی است که خداوند توبه آدم (ع) را پذیرفت، پس به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت.

روز غدیر خم همان روزی است که خداوند متعال ابراهیم (ع) را از آتش نجات داد، پس به شکرانه‌اش آن روز را برای خداوند متعال روزه گرفت.

روز غدیر خم همان روزی است که موسی (ع) هارون را به عنوان نشانه بر پا کرد، پس به شکرانه‌اش آن روز را برای خداوند متعال روزه گرفت. 

روز غدیر خم همان روزی است که عیسی (ع) وصیّ خود، شمعون صفا را منصوب کرد، پس به شکرانه‌اش آن روز را برای خداوند عزوجل روزه گرفت.

روز غدیر خم همان روزی است که رسول خدا (ص) علی (ع) را به عنوان نشانه بر پا کرد و فضیلت آن روز و وصیش را آشکار کرد، پس به شکرانه‌اش آن روز را برای خداوند متعال روزه گرفت. 

و براستی روز غدیر، روز صیام و شب زنده داری و إطعام و صله‌ی برادران (مومن) است و در آن رضایت (خداوند) رحمان و ذلت و خواری شیطان است.

متن حدیث: 

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الطِّرَازِیُّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ الْمُتَّصِلِ إِلَی الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ  . سَیِّدِی تَأْمُرُنِی بِصِیَامِهِ قَالَ لِی إِی وَ اللَّهِ إِی وَ اللَّهِ إِی وَ اللَّهِ 
إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی تَابَ اللَّهُ فِیهِ عَلَی آدَمَ ع فَصَامَهُ [فَصَامَ ] شُکْراً لِلَّهِ 
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی نَجَّی اللَّهُ تَعَالَی فِیهِ إِبْرَاهِیمَ ع مِنَ النَّارِ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی عَلَی ذَلِکَ الْیَوْمِ 
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَقَامَ مُوسَی هَارُونَ ع عَلَماً فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی ذَلِکَ الْیَوْمَ
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَظْهَرَ عِیسَی ع وَصِیَّهُ شَمْعُونَ الصَّفَا فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ [عَلَی ذَلِکَ ] الْیَوْمِ 
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً لِلنَّاسِ عَلَماً وَ أَبَانَ فِیهِ فَضْلَهُ وَ وَصِیَّهُ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ذَلِکَ الْیَوْمِ وَ إِنَّهُ لَیَوْمُ صِیَامٍ وَ قِیَامٍ وَ إِطْعَامٍ وَ صِلَةِ الْإِخْوَانِ وَ فِیهِ مَرَضَاتُ الرَّحْمَنِ وَ مَرْغَمَةُ الشَّیْطَان.
* إقبال الأعمال (ط - القدیمة)،  ج 1،  ص 466

ثواب روزه 25 ام ماه ذی القعده

روز بیست و پنجم ماه ذوالقعده به نام دحو الارض شناخته می شود. بر اساس روایات در چنین روزی اولین خشکی های زمین که به طور کامل زیر آب بود در محل کعبه نمایان شد. در آداب اسلامی این روز بسیار پرفضیلت دانسته شده و دعا و عبادات خاصی برای آن بیان شده است.

• حسن بن على وشّاء روايت می کند که: من كودك بودم كه با پدرم در شب بيست و پنجم ماه ذی القعده در خدمت حضرت امام رضا عليه‌السلام شام خورديم. حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهيم و حضرت عيسى عليهماالسلام متولد شده اند و زمين از زير كعبه پهن شده، پس هر كه روزش را روزه بدارد چنان است كه شصت ماه روزه داشته باشد و در روايت ديگر است كه فرمود: در اين روز حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه شریف قيام خواهد كرد»
• محمّد بن عبد اللَّه صيقل می گوید: امام رضا عليه السلام ، در روز بيست و پنجم ذى‏قعده به ميان ما آمد و فرمود:  صوموا ؛ فإِنّي أصبَحتُ صائِماً . قُلنا : جُعِلنا فِداكَ ، أيُّ يومٍ هُوَ؟ فقالَ : يومٌ نُشِرَت فيهِ الرَّحمَةُ ، ودُحيَت فيهِ الأَرضُ ، ونُصِبَت فيهِ الكَعبَةُ ، وَهَبَطَ فيهِ آدَمُ عليه السلام » امروز را روزه بگيريد . من هم روزه هستم. گفتيم : قربانت شويم! امروز ، چه روزى است؟ فرمود : روزى است كه در آن ، رحمت منتشر شد و زمين ، گسترش يافت (دحو الأرض) ، و كعبه برپا شد ، و آدم عليه السلام [به زمين‏] هبوط كرد» .
• از امیرالمومنین علیه السلام روایت شده است که فرمودند: نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست وپنج ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.»

اعمال دحو الارض

روز دحوالارض است، يكى از آن چهار روزى است كه در تمام سال به فضيلت روزه ممتاز است و در روايتى آمده كه روزه اين روز همانند روزه هفتاد سال است و در روايت ديگر آمده كه كفاره هفتاد سال است و هر كه اين روز را روزه بدارد و شب را به عبادت بسر آورد، براى او عبادت صد سال نوشته شود و براى روزه‌ دار اين روز كه هر چه در ميان زمين و آسمان است استغفار كند و اين روزى است كه رحمت خدا در آن منتشر شده و براى عبادت و اجتماع به ذكر خدا در اين روز اجر بسيارى است و برای اين روز جز روزه و عبادت و ذكر خدا و غسل دو عمل ديگر وارد است:

نماز

نمازى كه در كتاب‌هاى علماى شيعه از اهل قلم روايت شده و آن دو ركعت است در وقت چاشت (بالا آمدن آفتاب تا پيش از گذشتن از وقت ظهر) در هر ركعت پس از سوره حمد پنج مرتبه سوره الشمس خوانده شود و پس از سلام بگويد: لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ؛ هيچ جنبش و نيرويى نيست مگر به خداى برتر بزرگ».

آنگاه دعا كند و بخواند:

يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَارْحَمْنِي وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَاالْجَلالِ وَالْإِكْرَامِ» ؛ اى ناديده گير لغزش‌ها لغزشم را ناديده گير، اى اجابت كننده دعاها، دعايم را اجابت كن. اى شنواى صداها، صدايم را بشنو و به من رحم كن و از بدي‌هايم و آنچه نزد من است درگذر، اى صاحب بزرگى و بزرگوارى».

دعای مخصوص

خواندن دعايى كه شيخ در كتاب مصباح» فرموده، خواندن آن مستحب است:

اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَأَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ {مَمْنُونٍ } تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ»؛ خدايا اى گستراننده كعبه و شكافننده دانه و برگيرنده سختى و برطرف كننده هر گرفتارى، از تو مى خواهم در اين روز از روزهايت كه حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پيش انداختى و آن را نزد اهل ايمان امانت و و به سوى خود وسيله قرار دادى و به رحمت گسترده ات كه بر محمد درود فرستى آن بنده برگزيده ات در پيمان نزديك، روز ديدار شكافنده هر امر بسته و دعوت‌كننده به حق و بر اهل بيت پاكش آن راهنمايان و روشن كنندگان راه حق، ستون‌هاى جبار و متوليان بهشت و دوزخ و عطا كن به ما از عطاى در خزانه ات كه نه بريده شود و نه منع گردد تا به وسيله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمايى».

يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَلاتُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ وَاحْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَانْقِطَاعِ عَمَلِي وَانْقِضَاءِ أَجَلِي اللَّهُمَّ وَاذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَالْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ»؛ اى بهترين خوانده شده و كريم ترين اميد شده، اى كفايت كننده، اى وفادار، اى آن كه لطفش پنهانى است به لطفت به من لطف كن و به عفوت خوشبختم نما و به يارى ات تأييدم فرما و از ذكر كريمانه ات فراموشم مكن به حق متوليان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاري‌هاى روزگار تا روز قيامت و برانگيخته شدن خفظم كن هنگام بيرون آمدن جانم و فرو رفتن در قبرم و تمام شدن كارم و سپرى شدن عمرم. اوليايت را به بالينم حاضر كن، خدايا يادم كن بر طول پوسيدگى، زمانى كه در ميان توده هاى خاك فرود آيم و فراموش كنندگان از مردم فراموشم كنند و در خانه اقامت فرودم آر و در منزل كرامت جايم ده».

وَاجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَاصْطِفَائِكَ وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئا مِنَ اَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَاسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَبا رَوِيّا سَائِغا هَنِيئا لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاعَنْهُ أُذَادُ وَاجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ {لِحُقُوقِ } أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ»؛ و از دوستان اوليايت و برگزيدگان و خاصان درگاهت قرارم ده و ديدارت را بر من مبارك گردان و پيش از فرارسيدن پايان عمرم حسن عمل روزى ام فرما، در حالى كه پاك از لغزش‌ها و گفتار بى پايه و منطق تباه باشم. خدايا مرا به حوض پيامبرت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد كن و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سيراب كننده، روان و گوارا كه پس از آن هرگز تشنه نشوم و از ورود به آن طرد نگردم و از آن منع نشوم و آن را قرار ده برايم بهترين توشه و كاملترين وعده گاه روزى كه گواهان بپا مى خيزند. خدايا لعنت كن گردنكشان گذشته و آينده را هم آنان كه حقوق اوليايت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدايا پايه هايشان را بشكن و پيروان و عمالشان را نابود ساز، زمينه هاى هلاكتشان را بزودى فراهم فرما و كشورهايشان را از دستشان بگير و راه‌هايشان را بر آنان تنگ كن و بر آنان كه با آنان سهيم و شريكند لعنت فرست».

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَاجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَكَ حَتَّى تَرْضَى وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيدا غَضّا وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ {عَلَى مُحَمَّدٍ} وَارْدُدْ إِلَيْنَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَيْهِ {عَلَيْهِمْ} وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ»؛ خدايا در فرج دوستانت شتاب كن و حقوق تاراج رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشكار كن و او را يارى رسان دينت بدار و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدايا فرشتگان پيروزى را گرداگرد او همواره بدار و به آن دستورى كه در شب قدر به او القا كردى او را انتقام گيرنده خويش قرار ده، تا جايى كه خشنود شوى و دينت به وسيله او و بدست او به گونه اى نو و تازه بازگردد و حق به طور كامل ناب شود و باطل به صورت همه جانبه به دور افكنده شود. خدايا بر او و همه پدرانش درود فرست و ما را از همنشينان و خاندانش قرار بده و در زمان بازگشتش ما را برانگيز تا در دوران او در شمار يارانش باشيم. خدايا درك قيامش را روزى ما كن و در روزگارش ما را حاضر كن و بر او درود فرست و سلام او را به ما بازرسان، درود و رحمت خدا و بركاتش بر او باد.

زیارت

ميرداماد در رساله اربعه ايام خود، در بيان اعمال روز دحوالارض فرموده است: زيارت امام رضا عليه‌السلام در اين روز افضل اعمال مستحب، و مؤكدترين آداب مى باشد، و همچنين زيارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد در نهايت تأكيد بوده و نسبت به آن ترغيب بسيار شده است.

توبه، استغفار، عبادت و شب زنده داری از اعمالی است که در شب دحو الارض سفارش و تأکید بسیاری برای انجام دادن آنها شده است. شب و روز دحوالارض نمازها و ادعیه مخصوصی دارد که کیفیت آنها در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی (ره) آمده است. در خواست از خداوند برای راضی شدن کسانی که حق الناس از شما طلب دارند و نرم کردن دل کسانی که مادی و معنوی به آن ها مدیون هستید و همچنین دعا کردن برای افرادی که به آنها مدیون هستید، می تواند راهگشا باشد.

نماز یکشنبه ماه ذی‌القعده

نماز یکشنبه ذی‌القعده نمازی مستحبی و چهار رکعتی که در یکی از روزهای یکشنبه ماه ذی‌القعده خوانده می‌شود و فضائل بسیاری از جمله آمرزش گناهان و با ایمان مردن برای آن در روایات آمده است.

چگونگی ادای نماز 

برای خواندن این نماز لازم است در یکی از یکشنبه‌های ماه ذی‌القعده غسل کرده و برای نماز وضو بگیرد و سپس دو نماز دو رکعتی مانند نماز صبح به نیت نماز یکشنبه ماه ذی‌القعده به‌جا آورد که در هر رکعت، یک‌بار سوره حمد و سه بار سوره توحید و یک‌بار سوره ناس و یک‌بار سوره فلق خوانده می‌شود و پس از پایان چهار رکعت، هفتاد بار استغفار کرده (گفتن ذکری مانند اَستَغفِرُ اللهَ و اَتوبُ إلیه) و آنگاه یک‌بار ذکر لا حول و لا قوة الا بالله بگوید و در پایان این دعا را بخواند:         

یا عَزِیزُ یا غَفَّارُ اغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَإِنَّهُ لَا یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا أَنْتَ» 

فضیلت 

برای نماز یکشنبه ماه ذی‌القعده ثواب زیادی ذکر شده، از جمله از رسول اکرم (ص) نقل شده هر کس این نماز را به جا آورد، توبه‌اش‌ مقبول و گناهانش آمرزیده می‌شود، دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند، با ایمان می‌میرد، دین و ایمانش از وی گرفته نمی‌شود؛ قبرش گشاده و نورانی شده و والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند؛ به آسانی جان دهد و. .  برخی از عالمان اخلاق از جمله میرزا جواد ملکی تبریزی به خواندن این نماز توصیه کرده‌اند.

وقت 

زمان اصلی خواندن این نماز یکشنبه ماه ذی‌القعده است و در هر ساعتی از روز می‌توان آن را خواند. و مطابق فراز انتهایی روایت، اگر در یکشنبه سایر ماه‌ها نیز به‌جای آورده شود، همین پاداش را خواهد داشت.

سند حدیث 

سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال، بخش اعمال ماه ذی القعده روایتی را که مستند این نماز است از انس بن مالک از پیامبر (ص) نقل می‌کند.

چگونه در ماه ذی القعده توبه کنیم؟

ذی القعده یا ذوالقعده الحرام، یازدهمین ماه از ماه‌های قمری و یکی از ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه) است که جنگ در آن حرام می باشد. ذی‌القعده جزو ماه‌های حج (شوال، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) نیز است. ماه‌هاى حج، ماه‌های به جا آوردن اعمال حج هستند. واژه ذی القعده از قعود و نشستن گرفته شده و از آنجا که اعراب در این ماه از جنگ فرو می‌نشستند، ذی القعده نامیده شده است.

چگونه توبه قبول می‌شود؟

در ماه ذی القعده، روزی پیامبر اکرم (ص) از منزل خارج شدند و فرمودند:‌ ای مردم! چه کسی می‌خواهد توبه کند؟ همه پاسخ مثبت دادند. آن‌گاه رسول اکرم (ص) فرمود: غسل کنید، وضو بگیرید و چهار رکعت نماز بخوانید. در هر رکعت یک بار سوره حمد، سه بار سوره اخلاص و یک بار هم سوره فلق و ناس را بخوانید و پس از اتمام نماز، ۷۰ مرتبه استغفار کنید و سپس بگویید: لا حول و لاقوة الا بالله العلی العظیم و بعد از آن، این دعا را بخوانید:

یا عَزیزُ یا غَفَّارُ اغْفِرْلی ذُنُوبی وَ ذُنُوبَ جَمیعِ المُؤمِنینَ وَالْمُؤمِناتِ فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاَّ اَنْتَ! سپس حضرت فرمود: کسی که این عمل را به جا آورد، از آسمان به او ندا می‌رسد که ای بنده خدا، توبه ات پذیرفته شد و گناهانت بخشوده، کردارت را از سر بگیر.

ماه ذی القعده از با فضلیت‌ترین ماه‌های حرام، قمری و حج است که اعمال خاصی دارد؛ به جا آوردن ذکر صلوات بر محمد و آل محمد صد مرتبه، سیصد و شصت مرتبه ذکر الحمد لله رب العالمین، هفتاد مرتبه ذکر استغفرالله، هفتاد مرتبه اتوب الی الله، صد مرتبه سبحان الله، صد مرتبه الحمدلله، صد مرتبه لا اله الا الله، صد مرتبه الله اکبر، صد مرتبه لا اله الا الله الملک الحق المبین، صد مرتبه لاحول و لاقوة الا بالله، مداومت و خواندن نماز جعفر طیار حداقل هفته‌ای یک بار، مداومت بر نماز شب و نوافل یومیه، تلاوت آیه الکرسی بعد از هر نماز و به جا آوردن هزار مرتبه ذکر صلوات هر شب و روز جمعه از جمله این اعمال است. 

همچنین است؛ خواندن تعقیبات نماز که امام صادق (ع) در این باره فرموده است: التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت‌های تجارتی مؤثرتر است. در این ماه بر مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا (س) تاکید شده است (بهتر است تسبیح حضرت فاطمه (س) بعد از نماز بدون تکلم و بدون جابه جا کردن پا‌ها انجام شود).

سيّده جليله معظّمه حضرت فاطمه دختر موسى بن جعفر عليه السّلام كه به حضرت معصومه عليها السّلام شهرت دارد و قبر شريفش در شهر مقدس قم، معروف و مشهور است و داراى بارگاه والا و ضريح متعدد و خدمه بسيار، و موقوفات زيادى مى باشد و روشني چشم اهل قم و مأوى و پناهگاه عموم مردم است و هر سال جميعتى فراوان از شهرهاى دور، بار سفر مي بندند و رنج راه مى كشند، تا به درك فيوضات از زيارت آن معظمّه نايل گردند و فضيلت و جلالت آن حضرت از اخبار بسيار، استفاده مى شود. شيخ صدوق به سند حسن، [سندى در حد صحيح] از سعد بن سعد روايت كرده كه از حضرت رضا عليه السّلام درباره فاطمه دختر موسى بن جعفر عليه السّلام سؤال كرد؟ حضرت فرمود: هر كه او را زيارت كند، براى او بهشت است. و به سند معتبر ديگر، از فرزند آن حضرت، امام جواد عليه السّلام روايت شده كه هركه عمه مرا در قم زيارت كند، بهشت براى اوست. علاّمه مجلسى رحمه اللّه از بعضى كتابهاى زيارات، نقل كرده: علي بن ابراهيم، از پدرش، از سعد اشعرى قمى، از حضرت رضا عليه السّلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: اى سعد، از ما نزد شما قبرى هست، گفتم فدايت شوم قبر فاطمه، دختر امام موسى عليه السّلام را مى فرمايى؟ فرمود: بلى مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ آرى هركه او را زيارت كند، درحاليكه عارف به حقش باشد، بهشت براى اوست. چون به نزد قبر آن حضرت برسى، بالاى سر، رو به قبله بايست، و سى وچهار مرتبه اللّه اكبر و سى وسه مرتبه سبحان اللّه و سى وسه مرتبه الحمد للّه بگو، آنگاه بخوان:

بسم الله الرحمن الرحیم

السَّلامُ عَلَى آدَمَ صِفْوَةِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى نُوحٍ نَبِيِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى إِبْرَاهِيمَ خَلِيلِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى مُوسَى كَلِيمِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَى عِيسَى رُوحِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا خَيْرَ خَلْقِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا صَفِيَّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ خَاتَمَ النَّبِيِّينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ وَصِيَّ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا فَاطِمَةُ سَيِّدَةَ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ السَّلامُ عَلَيْكُمَا يَا سِبْطَيْ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ وَ سَيِّدَيْ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ سَيِّدَ الْعَابِدِينَ وَ قُرَّةَ عَيْنِ النَّاظِرِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ بَاقِرَ الْعِلْمِ بَعْدَ النَّبِيِّ ،
سلام بر آدم برگزيده خدا، سلام بر نوح پيامبر خدا، سلام بر ابراهيم دوست خدا سلام بر موسى هم سخن خدا، سلام بر عيسى روح خدا، سلام بر تو اى رسول خدا سلام بر تو اى بهترين خلق خدا، سلام بر تو اى برگزيده خدا، سلام بر تو اى محمد بن عبد اللّه خاتم پيامبران، سلام بر تو اى امير مؤمنان على بن ابيطالب، جانشين رسول خدا، سلام بر تو اى فاطمه سرور بانوان جهانيان، سلام بر شما اى دو فرزندزاده پيامبر رحمت، و دو سرور جوانان اهل بهشت، سلام بر تو اى على بن الحسين، سرور عبادت كنندگان، و روشنى چشم بينندگان، سلام بر تو اى محمد بن على، شكافنده دانش پس از پيامبر،
السَّلامُ عَلَيْكَ يَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ الْبَارَّ الْأَمِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ الطَّاهِرَ الطُّهْرَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ التَّقِيَّ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدٍ النَّقِيَّ النَّاصِحَ الْأَمِينَ السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ السَّلامُ عَلَى الْوَصِيِّ مِنْ بَعْدِهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى نُورِكَ وَ سِرَاجِكَ وَ وَلِيِّ وَلِيِّكَ وَ وَصِيِّ وَصِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى خَلْقِكَ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ فَاطِمَةَ وَ خَدِيجَةَ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ وَلِيِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا أُخْتَ وَلِيِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا عَمَّةَ وَلِيِّ اللَّهِ السَّلامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ ،
سلام بر تو اى جعفر بن محمد، راستگوى نيكوكار امين، سلام بر تو اى موسى بن جعفر، امام پاك و پاكيزه، سلام بر تو اى على بن موسي الرضا امام پسنديده، سلام بر تو اى محمد بن على تقى، سلام بر تو اى على بن محمّد نقي اندرزگوى امين، سلام بر تو اى حسن بن على، سلام بر وصى پس از او.
خدايا درود فرست بر نورت، و چراغت، و نماينده نماينده ات، و جانشين جانشينت، حجّتت بر آفريدگانت، سلام بر تو اى دختر رسول خدا، سلام بر تو اى دختر فاطمه و خديجه، سلام بر تو اى دختر امير مؤمنان، سلام بر تو اى دخرت حسن و حسين، سلام بر تو اى دختر ولىّ خدا، سلام بر تو اى خواهر ولىّ خدا، سلام بر تو اى عمّه ولىّ خدا، سلام و رحمت و بركات خدا بر تو اى دختر موسى بن جعفر،
السَّلامُ عَلَيْكِ عَرَّفَ اللَّهُ بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمْ فِي الْجَنَّةِ وَ حَشَرَنَا فِي زُمْرَتِكُمْ وَ أَوْرَدَنَا حَوْضَ نَبِيِّكُمْ وَ سَقَانَا بِكَأْسِ جَدِّكُمْ مِنْ يَدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ أَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ يُرِيَنَا فِيكُمُ السُّرُورَ وَ الْفَرَجَ وَ أَنْ يَجْمَعَنَا وَ إِيَّاكُمْ فِي زُمْرَةِ جَدِّكُمْ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْ لَا يَسْلُبَنَا مَعْرِفَتَكُمْ إِنَّهُ وَلِيٌّ قَدِيرٌ أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ بِحُبِّكُمْ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ التَّسْلِيمِ إِلَى اللَّهِ رَاضِياً بِهِ غَيْرَ مُنْكِرٍ وَ لَا مُسْتَكْبِرٍ وَ عَلَى يَقِينِ مَا أَتَى بِهِ مُحَمَّدٌ وَ بِهِ رَاضٍ نَطْلُبُ بِذَلِكَ وَجْهَكَ يَا سَيِّدِي اللَّهُمَّ وَ رِضَاكَ وَ الدَّارَ الْآخِرَةِ يَا فَاطِمَةُ اشْفَعِي لِي فِي الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَكِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تَخْتِمَ لِي بِالسَّعَادَةِ فَلا تَسْلُبْ مِنِّي مَا أَنَا فِيهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ اسْتَجِبْ لَنَا وَ تَقَبَّلْهُ بِكَرَمِكَ وَ عِزَّتِكَ وَ بِرَحْمَتِكَ وَ عَافِيَتِكَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
سلام بر تو، خدا بين ما و شما در بهشت شناسايى برقرار كند، و در گروهتان محشور دارد، و بر حوض پيامبرتان واردمان نمايد، و به ما با جام جدّتان، از دست على بن ابى طالب بنوشاند درودهاى خدا بر شما باد، از خدا خواستارم كه به ما درباره شما خوشحالى و گشايش بنماياند، و ما و شما را در گروه جدّتان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) گرد آورد، و معرفت شما را از ما باز نگيرد، به راستى او سرپرستى تواناست.
به درگاه خدا به سبب دوستى شما، و بيزارى از دشمنان تان، و تسليم بودن به خدا، تقرّب مي جويم، در حال خشنودى به آن، نه با انكار و تكبّر بلكه بر پايه يقين به آنچه محمد آن را آورده، و به آن خشنودم، به اين امور خاطر تو را مي خواهم اى آقاى من، خدايا خشنودى ات و خانه آخرت را مي خواهم، اى فاطمه درباره بهشت برايم شفاعت كن، به درستى كه براى تو نزد خدا مقامى از مقامات بلند است.
خدايا از تو مى خواهم، كه سرانجام كارم را به خوشبختى ختم كنى، و آنچه را در آنم از دستم مگيرى، و جنبش و نيرويى جز به خداى والاي بزرگ نيست.
خدايا براى ما اجابت كن، و آن را به كرم و عزّتت و به رحمت و عافيّت بپذير، و درود خدا بر محمّد و همه خاندان او، و بر آنان سلام، سلامى كامل، اى مهربان ترين مهربانان.

آیت‌الله مجتهدی در درس اخلاقشان فرمودند:

بهترین وسیله رسیدن به خدا اهل بیت هستند. چهل سال پیش من گرفتاری داشتم، یکی از اولیا خدا در کربلا به من فرمودند: به حضرت نرجس خاتون مادر امام زمان متوسل شوید، ایشان چون مادر ولی وقت ما هستند به فرزندشان می‌فرمایند که پسرم، این شخص به من متوسل شده خواسته‌اش را بده هزار صلوات یا یک ختم قرآن نذر ایشان کن تا گرفتاریت برطرف شود.»

آقای الهی واعظ از قول بنده این مطلب را بر روی منبر نقل کرده بودند، شخصی پیش من آمد و گفت: آقا من این کار را کردم و فورا حاجتم را گرفتم.»

یا مَن لا یَشغَلُهُ الحاجُ المُلِحینَ»: ای خدایی که الحاح ملحین تو را مشغول نمی‌سازد.» یعنی ای خدایی که اگر همه عالم تو را صدا بزنند و همه بگویند یا الله، تو پاسخ همگی‌شان را می‌دهی و به سخنانشان گوش می‌دهی، ای خدا، این چند دعا را درباره ما مستجاب کن.

یک: مرا موفق به انجام نوافل گردان.

دو: مرا موفق به دانستن مسائل شرعی‌ام برگردان.

سه: نزدیک‌ترین وسیله رسیدن به خودت را به من نزدیک کن. 

توسل به حضرت زهرا سلام الله علیها 

انس بن مالک روایت مى كند: روزى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله با ما نماز صبح به جاى آورد، پس از فراغت از نماز روى مباركش را به سوى ما گرداند و فرمود: اى جماعت مسلمانان! هر كس كه آفتاب را از دست بدهد، پس باید به ماه تمسك جوید، و در فقدان ماه دست به دامان زهره شود، و اگر زهره را نیابد به دو ستاره فرقدان پناه آورد.

از پیامبر اكرم سوال شد كه: یا رسول الله! مقصود از آفتاب و ماه و زهره و فرقدان (دو ستاره نورافشان ) چیست؟

فرمود: من آفتابم، على ماه، و فاطمه زهره است و دو ستاره حسنین علیهماالسلام هستند، آنان با كتاب خدا دو دستاویز بشرند و همواره به هم پیوسته اند و هرگز از یكدیگر جدا نمى شوند تا در كنار حوض كوثر به من ملحق شوند.(احقاق الحق، ج 24، ص 250)

به  حضرت نرجس خاتون مادر امام زمان متوسل شوید، ایشان چون مادر ولی وقت ما هستند به فرزندشان می‌فرمایند که پسرم، این شخص به من متوسل شده خواسته‌اش را بده هزار صلوات یا یک ختم قرآن نذر ایشان کن تا گرفتاریت برطرف شود

دستورالعملی از آیت الله شیخ محمد شجاعی

برای نجاتتان توسل به حضرت زهرا(سلام الله علیها) را فراموش نکنید، هر وقت مشکلی برایتان پیش آمد توسل ساده ای به حضرت زهرا(سلام الله علیها) هست،آسان است و بسیار مجرب، مشکلی برایتان پیش آمد از این طریق توسل استفاده کنید:

دو رکعت نماز می خوانید، سه تکبیر بعد از سلام نماز ، بعد تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) را می گویید بعد برای هر حاجتی، دنیوی و اّخروی (هر مشکلی که برایتان پیش آمد) سجده می کنید و ذکر یا مولاتی یا فاطمه اغیثینی» را صد مرتبه می گویید؛ یعنی به فریادم برس، بعد صورت راست را به سجده می گذارید و همین ذکر را صد مرتبه می گویید و بعد پیشانی را می گذارید و باز صد مرتبه همین ذکر رامی گویید و بعد از صورت چپ را می گذارید و صد مرتبه همین ذکر را می گویید و بعد از صورت چپ دوباره پیشانی را(که سومین بار است) می گذارید و همین ذکر را صد و ده مرتبه می خوانید.

دستور العمل آیت الله همدانی

عالِم ربّانى و عارف صمدانى، مرحوم آیت اللّه‏ ملاعلى معصومى همدانى،

 فرموده بودند كه براى برآورده شدن حاجات و توسل به حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)، 530 بار بگویید: اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى فاطِمَةَ و أَبیها و بَعلِها و بَنیها بِعَدَدِ ما أَحاطَ بِهِ عِلمُكَ؛ خدایا! به تعداد آنچه دانش تو بر آن احاطه دارد، بر فاطمه و پدر و همسر و فرزندانش درود فرست.» یا 530 بار بگویید: إِلهى بِحَقِّ فاطِمَةَ و أَبیها و بَعلِها و بَنیها والسِّرِّ الْمُسْتَودَعِ فیها؛ خداى من! به حق فاطمه و پدر و همسر و فرزندانش و آن راز به ودیعه نهاده شده در وجود او، [حاجاتم را برآورده كن].» شایان توجه است نام مبارک فاطمه كه حرف پایانى آن تاء گِرد عربى است، طبق حساب حروف اَبجَد با عدد 530 برابر است. همچنین طبق همین حساب، نام زهراء» با عدد 214 و یا زهراء» با عدد 225 برابر است.

فاطمه محمدی بیده - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

کتاب نماز و عبادت فاطمه زهرا سلام الله علیها ،‌ عباس عزیزى

سایت آیت الله شیخ محمد شجاعی

سایت فرهنگ نیوز 

اگر حاجت مهمی داشتید وضو بگیرید و رو به قبله بنشینید و بدون حرف زدن و یا انجام کار دیگری۴۰۰ مرتبه سوره مبارکه قدر را تلاوت کنید ۲۰۰ مرتبه اول را به حضرت خدیجه سلام الله علیها هدیه کنید و ۲۰۰ مرتبه دیگر را به حضرت نرجس خاتون سلام الله علیها) مادر گرامی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ( هدیه کنید انشا الله حاجت بر آورده میشود
هر کس این پنج آیه را هر روز یازده مرتبه بخواند، برای او هر حاجت و امر مهمی آسان گردد و به زودی به مراد خویش انشاء الله خواهد رسید. ۱- آیه الکرسی تا هو العی العظیم ۲- آل عمران آیه ۲: اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ۳-نساء آیه ۸۷: اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ لاَ رَیْبَ فِیهِ وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللّهِ حَدِیثًا ۴- طه آیه ۸: اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى ۵-تغابن آیه ۱۳: اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَ عَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُوْمِنُونَ

اللهم صل علي محمد و آل محمد و عجل فرجهم

هر کس در ماه رجب، ۱۰ هزار مرتبه سوره توحید» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود، در حالى که از گناه پاک باشد. مانند روزى که از مادر متولد شده و ۷۰ فرشته به استقبال او مى‌آیند و به وى بشارت بهشت را مى‌دهند.

نسیم ماه رجب، ماه خدا، ماه استغفار و رحمت و ریزش گناهان وزیدن گرفته است. این ماه را ماه أصَبّ» می‌خوانند، زیرا که رحمت کثیر خداوند در این ماه بر امت اسلامی فرو مى‌ریزد.

پیامبر اکرم (ص) درباره فضلیت ماه رجب فرمودند: ماه رجب ماه بزرگ خداست و ماهى که حرمت و فضیلت به آن نمى‏رسد و جنگیدن با کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خداست و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است. کسى که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودى خدای بزرگ می‌شود و غضب الهى از او دور می‌شود و درى از درهاى جهنم بر روى او بسته شود.

برای این ماه خدا اعمال مختلفی ذکر شده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

*اعمال شب اول ماه رجب

ـ. از رسول خدا (ص) نقل شده است که به هنگام رؤیت هلال ماه رجب، این دعا را مى‌خواند: اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاْمْنِ وَالاْیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالاْسْلامِ رَبّى وَرَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ» و همچنین از آن حضرت نقل شده است که وقتى هلال ماه رجب را مى‌دید، مى‌فرمود: اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فى رَجَب وَشَعْبانَ، وَبَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَاَعِنّا عَلَى الصِّیامِ وَالْقِیامِ، وَحِفْظِ اللِّسانِ، وَغَضِّ الْبَصَرِ، وَلا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ».

ـ. غسل کردن: سید بن طاووس مى‌گوید: در کتب عبادات» روایتى از رسول خدا (ص) یافتم که آن حضرت فرمود: هر کس ماه رجب را درک کند و در اول، وسط و آخر آن، غسل کند همانند روزى که از مادر متولد شده، از گناهان خارج شود (و پاک شود).

ـ. زیارت امام حسین (ع) در این شب فضیلت بسیار دارد.

ـ. بعد از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار سوره حمد» و یک بار سوره توحید» بخواند، رسول خدا (ص) در پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود. و در قیامت به سرعت از صراط بگذرد.

ـ. بعد از نماز عشا، دو رکعت نماز به جا آورد، در رکعت اول حمد» و الم نشرح» را یک مرتبه و سوره توحید» را سه مرتبه بخواند و در رکعت دوم، سوره‌هاى حمد»، الم نشرح»، توحید» و معوّذتین» (سوره‌هاى ناس و فلق) را یک بار بخواند و پس از سلام ۳۰ مرتبه بگوید: لا اله الاّ الله» و ۳۰ مرتبه صلوات» بفرستد، رسول اکرم (ص) فرمود: کسى که این عمل را انجام دهد، خداوند گناهانش را مى‌آمرزد و از گناه پاک مى‌شود.

ـ. ۳۰ رکعت نماز بخواند، (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه حمد» و یک مرتبه کافرون» و سه مرتبه توحید» را بخواند. در روایتى رسول خدا (ص) فرمود: هر مرد و زن مؤمنى چنین کند، خداوند تمام گناهان کوچک و بزرگ وى را مى‌آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست نمازگزاران» مى‌نویسد و از نفاق پاک مى‌شود.

ـ. احیاى شب اول ماه رجب: شیخ طوسى در مصباح المتهجّد» از امام صادق (ع) از جدش از امیرمؤمنان على (ع) نقل کرده است که آن حضرت دوست داشت که در چهار شب از شب‌هاى سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان، در حدیثى دیگر، از امام صادق (ع) نقل شده است که تا مى‌توانى بر احیاى شب‌هاى عید فطر، عید قربان و. شب اول رجب مراقبت کن.

ـ. خواندن دعایى که از امام جواد (ع) نقل شده است که فرمود: مستحب است انسان، در شب اول رجب، با این کلمات، دعا کند: اَللّـ هُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ اَللّـ هُمَّ اِنّى اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِىِّ الرَّحْمَةِ، صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّى اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَى اللهِ رَبِّکَ وَرَبِّى لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتی»

*اعمال روز اول رجب

ـ. روزه: روایت شده که حضرت نوح (ع) در این روز سوار کشتى شد و به کسانى که همراه او بودند امر فرمود: روزه بگیرند که هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال از او دور شود.

ـ. غسل

ـ. زیارت امام حسین (ع): از امام جعفر صادق (ع) روایت شده است که هر کس امام حسین (ع) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد.

*اعمال مشترک این ماه

این اعمال که مخصوص روز معینى نیست، بلکه در تمام ماه انجام مى‌شود، بسیار است؛ از جمله:

ـ. در تمام ماه رجب، این دعا را بخواند:

یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة، مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ، اللّـ هُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ، وَرَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِ محمد، واَنْ تَقْضِىَ حَوائِجى لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ».

ـ. همچنین رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ» و در پایان صدقه‌اى بدهد، خداوند کارش را به رحمت و مغفرت پایان دهد و هر کس ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد، همچنین ایشان فرمود: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» بگوید، خداوند براى او حسنات فراوانى مى‌نویسد.

در روایتى آمده است: هر کس در ماه رجب، در وقت صبح، ۷۰ مرتبه و شبانگاه نیز ۷۰ مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَأَتُوبُ اِلَیْهِ و پس از آن، دست‌ها را بلند کند و بگوید أَللّهُمَّ اغْفِرْلی وَ تُبْ عَلَىَّ اگر در همان ماه رجب بمیرد، خداوند از او راضى خواهد بود.

ـ. در طول این ماه هزار مرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَالاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ تا خداوند رحمان وى را بیامرزد.

ـ. سیّد بن طاووس در اقبال» فضیلت فراوانى براى خواندن سوره توحید» در ماه رجب نقل کرده است. از جمله از رسول خدا (ص) روایت کرده است که هر کس با نیت پاک در ماه رجب، ۱۰ هزار مرتبه سوره توحید» را بخواند، وارد عرصه قیامت شود در حالى که از گناه پاک باشد مانند روزى که از مادر متولد شده است و ۷۰ فرشته به استقبال او مى‌آیند و به وى بشارت بهشت را مى‌دهند، همچنین آن حضرت براى هزار بار خواندن سوره توحید» در این ماه و حتى صد بار نیز پاداش زیادى ذکر کرد.

ـ. دعایی را که از امام صادق (ع) روایت شده، خوانده شود: خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَخَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَکَ وَضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِکَ وَأَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَفَضْلُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَنَیْلُکَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَرِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ وَحِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَسَبِیلُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَاغْفِرْلِى یَوْمَ الدِّینِ.

در روایات درباره عنایات و توفیقات الهی نسبت به دل شکسته چنین آمده است:
امام سجاد(ع) می‌فرماید: خدا هر دل غمگینى را دوست دارد».
پیامبر اکرم(ص) فرمود: خداى تعالى در نزد دل‌شکستگان جاى دارد».
هر گاه خداوند خیرى به بنده اراده نماید، در دلش پرده‏ اندوهى ایجاد می‌کند؛ زیرا دل‏ شکسته‏ و غمگین را دوست دارد».

گاهی مواقع دل شکستگی» تنها به جهت غمگینی برای امور مادی و دنیایی است که آخرت در آن لحاظ نمی‌شود، چنین دل شکستگی، افسردگی و رکود روانی را به همراه خواهد داشت و آدمی را ناامید کرده و از ترقی و پیشرفت بازمی‌دارد، اما گاهی انسان برای اموری – حتی به ظاهر دنیائی - دل شکسته می‌شود که اثر چنین دل شکستگی، ارتباط بیشتر او با معنویت بوده و پیشرفت او را به دنبال خواهد داشت. به گونه‌ای که وقتی دلی شکسته و غمگین می‌شود، ارتباط او با عالم معنا بیشتر می‌گردد، با چنین حالتی، احساسات و عواطف ظریف، اشک، گریه و . پدید می‌آید.

دل شکسته در پیشگاه خداوند جایگاه ویژه ای دارد و چنان مورد توجه است که به دعا و نفرین انسان دل شکسته خیلی زود اثر می بخشد.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ همیشه رفتار یک سری از آدم ها ذهن من را به خودش درگیر کرده و سؤالی را برایم بی جواب گذاشته است؛ کسانی که غرور کسی را له می کنند،بنده ای را نادیده می انگارند،آنانی که کاخ آرزوهای کسی را به ویرانی می کشانند،شمع امید کسی را خاموش می کنند،گوششان را می بندند تا صدای خورد شدن غروری را نشنوند، این نوع از آدم ها که این گونه در برابر بندگان خدا رفتار می کنند، دستانشان را به سوی کدام آسمان دراز می کنند تا برای خوشبختی خودشان دعا کنند؟!!

کسی که برای شکستن دل انسان مؤمن حرمتی قائل نیست، دلی که احترامش را بیش از احترام کعبه دانسته اند، دل شکسته ای که خود خداوند همنشینش می شود و هوایش را دارد؛ انا عند المنکسره قلوبهم،(1) آیا به آثار وضعی خواسته و ناخواسته اش توجه کرده است؟

بیشتر بخوانید: چطور گناه شکستن دل دیگران را جبران کنیم؟

و چه زیبا گفته شده؛
ﺑﺘﺮﺱ ﺍﺯ ﺍﻭ ﮐﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﮐﺮﺩ ﻭﻗﺘﯽ ﺩﻟﺶ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺘﯽ .
ﺍﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﻑ ﻫﺎﯾﺶ ﺭﺍ ﺟﺎﯼ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺯﺩ .
ﻭ ﺧﺪﺍ ﺧﻮﺏ ﮔﻮﺵ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺏﺗﺮ ﯾﺎﺩﺵ ﻣﯿﻤﺎﻧﺪ
ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﯿﺪ ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﺧﺪﺍ
ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﻓﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺳﺮﺕ ﻓﺮﯾﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮐﺸﯿﺪ .
ﻭ ﺗﻮ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺩﺭﮎ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﮐﺮﺩ

ﭼﺮﺍ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ : ﺩﻧﯿﺎ ، ﺩﺍر ﻣﮑﺎﻓﺎﺕ ﺍﺳﺖ ! ؛ "إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لأَنفُسِکمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا"(2)

انسان ها نتیجه اعمال خود را تا حدودی به شکل های گوناگون در دنیا می بینند، این حقیقتی است که در آیات و روایات به آن اشاره شده است، اما جزای حقیقی اعمال در سرای دیگر است، در عین حال این منافات با بعضی از کیفرها و پاداش های موقت نسبت به بعضی از اعمال در دنیا ندارد؛ این که گفته می شود جزای اعمال در دنیا دیده می­شود، جزای تمام اعمال نیست، بلکه جزای برخی از اعمال و آن هم برای آگاهی و بیداری انسان ها و بازگشت از اعمال و کردار ناپسند یا برای تشویق آن ها و انگیزه یافتن برای خوبی و بندگی است.

دل شکستن دیگران هم از رفتارها و اعمالی است که افراد در دنیا نتیجه ای از آن را به طرق و شکل های مختلف خواهند دید.

نکته ی مهمی که در این سکانس از زندگی باید بدانیم آن است که از لحظات زندگی درس بگیریم و درس هایی که روزگار به ما می دهد را فراموش نکنیم و با این درس ها فلسفه زندگیمان را همیشه به روز رسانی کنیم چرا که با فراموش کردن درس های روزگار پدیده هایی برایمان رخ می دهد که با فراموش نکردن هایشان سرنوشتمان می توانست جور دیگری رقم بخورد. تجربه هایی که اگر فراموش نمی شدند دیگر داستان دل شکستن ها ادامه پیدا نمی کرد و حال آنکه دل شکستن ها هنوز ادامه دارد با وجود اینکه می دانیم شکستن دل دیگران به ناحق، بدون عقوبت نخواهد بود ولی در شرایط مختلف باز مرتکب آن می شویم و به همین شکل روز به روز دل هایمان به دست یکدیگر شکسته می شوند.

تنها راه این است که از خداوند مدد جوئیم. از او بخواهیم که ما را در رسیدن به خلق و خوی نیکو، درستکاری و حفظ حریم و حرمت دیگران یاری دهد. ما را یاری دهد که قلب کسی را بنا حق نشکنیم. باید به یاد بیاوریم که چه لطمات سخت و جبران ناپذیری از آه دلهایی که شکستیم متحمل شدیم. باید از تکرار اشتباهاتمان جلوگیری کنیم.

از چنین انسانی سخت بترس
دل شکسته در پیشگاه خداوند جایگاه ویژه ای دارد و چنان مورد توجه است که به دعا و نفرین انسان دل شکسته خیلی زود اثر می بخشد.
اهمیت این امر به حدی است که امام زین العابدین (علیه السلام) در حدیث شریفی می فرماید: پدرم در لحظات آخر عمر عزیزش، در آن شرایط سخت روز عاشورا در حالی که خون در رگ هایش می غلطید مرا در آغوش گرفت و به من فرمود تو را به آن چه پدرم نزدیک وفاتش به من فرمود وصیت می کنم و آن این که : "یا بنی! ایاک و ظلم من لاتجد علیک ناصرا الا الله" ؛ پسر عزیزم! از ظلم و ستم به کسی که یار و یاوری جز خدا ندارد بپرهیز."(3)

راه جبران دل شکسته

باید به طور جدّ، مراقب زبان و حرکات و سکنات خود باشیم که مبادا اسباب دل شکستن کسی را فراهم آوریم و اگر چنین کاری رخ داد بعد از توبه و استغفار جدی به درگاه ربوبی، باید، عملا جبران کنیم و پیش آن شخص برویم و دلش را به دست آوریم و اگر به او دسترسی نداریم در کنار کار خیری مانند قرآن و نماز خواندن به نیت او،صدقه‌ای هم به عنوان رد مظالم به فقیر بدهیم.
دل شکستن آثار بدی به دنبال دارد و شکستگی او در اعمال و زندگی و آسایش ما تاثیر منفی دارد و اگر جبران نشود، علاوه بر ناخشنودی الهی، عذاب اخروی را در پی دارد.

راه هایی که منجر شکستن دل می شود
1. مسخره کردن دیگران: "یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ یکُونُوا خَیراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى‏ أَنْ یکُنَّ خَیراً مِنْهُن‏"؛(4)

2. عیب جویی: "وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُم‏"؛(5)

3. یکدیگر را با نام زشت خواندن: "وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب‏"؛(6)

4. روی از دیگران برگرداندن: "وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاس‏"؛(7)

5. با تکبر و غرور راه رفتن: "لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحا"؛(8)

6. سر از کار دیگران در آوردن و غیبت کردن: "وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضا"؛(9)

پی نوشت:
1- تفسير صدرالمتألهين
2-اسراء،7.
3- منتهی الامال، ج 1، ص 713
4- حجرات، 11.
5-همان.
6-همان.
7-لقمان، .
8-همان.
9-حجرات،12.

گردآوری: تبیان

سخت ترین و مهمترین موقف در قیامت موقف حق الناس است .

زیرا کمتر کسی است که تواسنته باشد تمام حقوق را رعایت کند و هر کسی از جهتی گرفتار حق الناس است . بنابراین باید به حق الناس اهمیت بدهیم .در قیامت به موقف حق الناس که در آن به حقوق دیگران رسیدگی می شود مرصاد می گویند.

در قرآن داریم که خدای تو در کمینگاه است . یعنی مراقب است و رصد می کند. و اعمال انسان را یکی یکی بررسی می کند. افرادی که در این دنیا مراقبت بیشتری داشته اند بررسی اعمال شان کمتر طول می کشد ولی برای عده ای این بررسی زیاد طول می کشد .

وقتی در قیامت طلبکارها می خواهند حق شان را بگیرند ، در آنجا کار سخت می شود. در دعای بیستم صحیفه ی سجاده ی داریم :خدایا رستگاری، پیروزی در معاد و سلامتی از این گذرگاه و ایستگاه را از تو درخواست می کنم .

امام صادق (ع) می فرماید : کسی که ظلمی کرده باشد از این ایستگاه نمی تواند رد بشود و صلاحیت ورود به بهشت را پیدا بکند.

حضرت امیر جمله ای را از پروردگار در قیامت نقل می کند که امروز من بین شما با عدل حکم می کنم و به هیچ کس ظلم نمی شود. در اینجا حق ضعیف را از ظالم می گیرم . کسی که ظلمی به او شده، خدا حق او را می گیرد و تلافی می کند.

در قیامت نوع تلافی کردن با سیئات و حسنات است. خوبی هایی که شخص ظالم کرده است به حساب مظلوم می رود تا مظلوم او را حلال کند . وقتی که حسنات تمام می شود از گناه دیگران بر می دارند تا آنها راضی بشوند.

خدا می فرماید :کسی که در قیامت از حقش بگذرد من ثواب زیادی به او می دهم. ولی آنها می توانند از حق شان نگذرند. حضرت می فرماید: هیچ کس نمی تواند از این گذرگاه رد بشود که دینی بر گردن او باشد مگر ظلمی که مورد بخشش قرار گیرد .

حق الناس علاوه بر اینکه حق مردم است حق خدا هم هست . حق الله فقط حق خداست مثل نماز ولی حق الناس مثل تلف کردن مال کسی یا آبروی کسی را بردن ،حق خدا هم هست زیرا خدا امر کرده است و آن فرد مخلوق خدا است و کسی حق ندارد به مخلوق خدا بی احترامی کند. پس حق الناسی نوعی تمرد از خدا و ضایع کردن حق خدا هم هست . بخاطر همین حق الناس مهمتر است .

پیامبر فرمود :مفلس کسی است که در عرصه ی قیامت با اعمال خیر می آید و در مرصاد (گردنه ی) وقتی می خواهد طلبکارانش را راضی کند آنها می گویند که باید اعمال خیر خودت را به ما بدهی . اگر اعمال خیر او تمام شد از بدهی های طرف بر می دارند و به دوش او می گذارند، این مفلس و ورشکسته ی واقعی است.

حق الناس علاوه بر قیامت در دنیا هم عقوباتی دارد . بعضی از ظلم ها در دنیا بسرعت پاسخ داده می شود .

امام صادق(ع) می فرماید: از ظلم کردن به کسی که جز خدا یاوری ندارد بترس زیرا عقوبت آن سریع دامن شما را می گیرد .

عالمی در زمان ناصر الدین شاه نقل می کند که قحطی شده بود و جوان یهودی به نانوا التماس می کرد که نانی به او بدهد . نانوا او را کشید و به طرف تنور برد و مقداری سنگ ریزه های داغ را بر پشت گردن او ریخت . جوان سوخت و نفرین کرد و رفت .

مدتی بعد خود نانوا فریاد می زد که سوختم و وقتی او را گرفتند، دیدند که تا پایین گردن او تاول های بزرگی زده است. دکتر گفت که جوان یهودی را بیاورید. به او گفتند که هر چقدر پول بخواهی به تو می دهیم تا تو از نانوا بگذری  .

جوان گفت: آن حالی که من آن موقع داشتم و نفرین کردم الان ندارم که برای او دعا بکنم تا موثر باشد . چند ساعت بعد نانوا از دنیا رفت . البته تمام ظلم هایی که در دنیا می شود حتما جزایش در همین دنیا است. این کلیت ندارد . دنیا، دنیای عمل و عکس العمل است .

اینجا عالمی است که اگر شما بزنید، می خورید زیرا خدا حسیب است .

حسیب بودن خدا به این معنا است که هیچ عملی رها و مهمل نمی ماند .پس هر عملی عکس العملی دارد ولی اما عکس العمل آن در این دنیا نیست . بخشی از عالم وجود دنیا است ولی بخش مهمتر عالم وجود، آخرت است .

پاداش و کیفر هر عملی همین الان هست ولی زمان آن مشخص نیست و بدست خدا است . ممکن است که بنظر ما عملی کوچک باشد ولی پیش خدا ظلم بزرگی بحساب بیاید. پس استاندارد این اعمال دست ما نیست .خدا مهلت می دهد ولی کار را مُهمل نمی گذارد .

حضرت امیر می فرماید : ممکن است که خدا به ظلم و مظلوم مهلت بدهد ولی خدا این ظلم را رها نمی گذارد که گم بشود.

ما به آخرت اعتقاد داریم. صدام هزاران نفر را کشت و به شهادت رساند. این عالم فقط ظرفیت یک بار کشتن صدام را داشت. ولی عالم آخرت این ظرفیت را دارد . مثلا کسی ظلمی می کند و همان موقع از دنیا می رود .او در این دنیا چیزی نمی بیند .

در روایت داریم: ظلم کردن باعث بی برکت شدن رزق ی شود. وقتی شما حق کسی را می خورید، در عالم وجود رزق، حق شما هم خورده می شود و رزق شما کم می شود.

پس ممکن است که فردی چند شیفت کار کند ولی در زندگی اش به آرامش  نمی رسد و چاله های زندگی اش زیاد است.

من از حرم امام رضا (ع) سوار تاکسی شدم . او فردی را سوار کرد و پول زیادتری از او گرفت . طرف متوجه شد ولی به روی خودش نیاورد و پیاده شد. راننده تاکسی به من گفت که من خیلی کار می کنم ولی دخلم به خرجم نمی رسد . آیا ذکری هست که من بگویم ؟ من به او گفتم :اگر شما ظلم نکنی، روزی ات زیاد خواهد شد و نیازی به ذکر نیست .

ظلم چاله ای در زندگی انسان درست می کند که با اشک، ریاضت ،گریه و توسل پر نمی شود. ما باید ظلم را جبران کنیم .

پیامبر فرمود : اگر کسی چیزی از حقوق برادر مومنش را ضایع بکند خدا برکت رزق را از او می گیرد مگر اینکه توبه بکند و آنرا جبران بکند .

مثلا در غیبت ، اگر غیبتی شده است که به گوش او نرسیده است و اگر من به او بگویم، کدورت پیش می آید پس لازم نیست که من به او بگویم.

حق الناس در مسائل مالی ،جانی و آبرویی است .

یکی دیگر از آثار دنیایی ظلم کردن و حق الناس این است که دعای انسان پذیرفته نمی شود. مانع استجابت دعا ، اعمال ما است .

امام صادق (ع) فرمود : اگر کسی می خواهد دعایش برآورده بشود کسب حلال داشته باشد و گردنش را از مظالم بیرون آورده باشد.

دعای هیچ عبدی بالا نمی رود در صورتی که مال حرام خورده باشد یا ظلمی به کسی کرده باشد. معصومین روی حق الناس خیلی تاکید کرده اند . امام حسین (ع) در روز عاشورا به یارانش گفت که اگر کسی حق الناسی بر گردنش است ،از میان ما برود. پیامبر فرمود : اگر کسی از ما برود و برگردنش دینی باشد با شهادت آن دین جبران نمی شود.

امام باقر (ع) می فرماید : اولین قطره ی خون شهید گناهان او را پاک می کند مگر دین های او .

بعضی ها استدلال می کنند که ما فردی را که به ما ظلم کرده است نمی بخشیم تا در روز قیامت از حسنات او بردارند و به حسنات ما اضافه بشود . آیا این استدلال درست است ؟

به گفته ی قرآن معیار رفتن به بهشت داشتن قلب سلیم و دل پاک است . اگر ما حالتی داشته باشیم که بخواهیم کینه ای از کسی در دل مان بپرورانیم ممکن است که صلاحیت رفتن به بهشت خودمان را منتفی بکنیم .

ما فکر نکنیم که با گرفتن چند تا حسنه از دیگران در قیامت بارمان سنگین تر می شود زیرا ما خودمان هم بدهکار کس دیگری هستیم. امام صادق (ع) می فرمایند :ببخشید تا شما را هم ببخشند . کسی که گذشت ندارد و می خواهد تلافی کند، خودش هم ظلم هایی کرده است که آن طرف ها هم او را نمی بخشند.

اگر در این دنیا انسان کسی را حلال بکند معنایش این نیست که فرد ظالم به بهشت می رود بلکه شما که گذشت کردی اهل گذشت هستی و دلت صاف است و صلاحیت بهشتی برای خودت درست کرده ای.

خدا ظلم های فردی که به تو کرده است حساب می کند . پس در حلال کردن دیگران ، بخش زیادی از آن، نصیب خود ما می شود.

در روایت ما توصیه شده است که از یکدیگر بگذرید. شما کار را به خدایی بسپارید که عادل است . یک قسمت حق الناس در مسائل مادی است. مثلا تلف کردن مال دیگری و همه این موارد را می دانیم .یک قسمت آن آبرو بردن دیگران است. اگر کسی از دیگری قرضی گرفته است و می تواند آنرا پرداخت کند و معطل می کند این کار ی است .

مثلا در مورد مهریه حق زن است و می تواند مطالبه بکند. اگر مرد در زمان حیاتش یا بعد از فوت ( یعنی وصیت نکند که حق زن را بدهند ) آنرا نپردازد ، این بر گردن مرد می ماند و حق الناس است و این هم نوعی ی است .

اگر بعضی از وارثین وصیت میت را نسبت به ثلث رعایت نکنند این نوعی ی است یا این که یک ورثه نسبت به دیگران اجحاف بکند ، این هم نوعی ی است.  حالا اگر به عمر کسی دیگری لطمه بزند چه می شود ؟ مثلا معلمی دیر به سر کلاس بیاید یا کارمندی دیر سر کار بیاید یا در اداره می تواند کاری را تسهیل بکند ولی او را به قسمت های دیگر ارجاع بدهد و وقت او را تلف کند، این هم حق الناس و ی است . حضرت امیر گاهی اوقات به در دارالاماره  می نشست تا وقتی کسی با ایشان کار دارد تا داخل نیاید که وقتش تلف بشود.

پس تلف کردن حق مردم هم حق الناس است . مثلا آسیب های جسمی یا روحی به دیگران زدن یا آلودگی های صوتی که در شهر ایجاد می شود یا بوق زدن های غیر وقت یا در هنگام استراحت مردم یا بوق زدن های غیر متعارف کاروان عروس در شهر یا آلودگی های زیستی مثل سیگار کشیدن در محیط های بسته، اینها حق الناس است و حرام است .

مثلا فردی بیماری دارد که مسری است و مراقبت نمی کند و دیگران هم از او می گیرند . این از موارد حق الناس است.

پیامبر روبروی خانه ی کعبه ایستاده بود و فرمود : ای کعبه حرمت تو خیلی بالا است ولی حرمت آبروی مومن از تو بالاتر است. زیرا خانه ی کعبه خودش محترم است ولی مومن مال، جان و آبرویش محترم است و باید رعایت بشود.

در این رعایت ها است که مسلمانی پیدا می شود.

امام صادق (ع) می فرمایند : به طول رکوع و سجود فرد نگاه نکنید ،اگر می خواهید مسلمانی بودن فردی را بدانید، ببینید امانت داری او چطور است و کارهایی که بر عهده اش است خوب انجام می دهد یا خیر .

خوب است که انسان به یک اصولی پایبند باشد و حق دیگران را رعایت کند .کاروانی به سمت کربلا می رفت و دچار راهن شد. یکی از اهالی کاروان فرار کرد و از تپه ها بالا رفت و چادرهایی را دید و به پیرمردی رسید و گفت که من می خواهم اموالم را به امانت نزد تو بگذارم .پیرمرد قبول کرد . در همان موقع ها به طرف چادر پیرمرد آمدند. و اموال یده شده را در چادر او گذاشتند. معلوم شد که او رئیس ها بوده است.

فرد خواست فرار کند ولی رئیس ها فریاد زد که چرا مال خودت را نمی بری؟ زیرا تو آنرا نزد من به امانت سپردی . درست است که ما ی می کنیم ولی یک جایی آنرا رعایت می کنیم . خوب است که انسان به اصولی پایبند باشد.

کتاب احکام حق الناس نوشته ی محمد اکبری و کتاب حق الناس نوشته ی علی محمدحیدر نرافی ، کتاب های خوبی برای مطالعه در مورد حق الناس است .

" مباحث یاد مرگ - حجت الاسلام عالی - برنامه سمت خدا - http://samtekhoda.tv3.ir "

امام علی علیه السلام:

خدایا! به توانگری آبرویم را نگاه دار، و به تنگدستی حرمتم را ضایع مگذار که از روزی خواران تو روزی خواه شوم، و مهربانی جویم از آفریدگان بد کردارت و به ستودن کسی مبتلا شوم که به من عطایی ارزانی داشته، و به نکوهیدن آن کس فریفته گردم که بخشش خود را از من بازداشته است. در صورتی که گذشته از این  گفتار و در پشت پرده، اختیار هر بخشش و دریغی در دست تو است و تو بر همه چیز توانایی.

متن حدیث:

اللَّهُمَّ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ وَ لَا تَبْذُلْ جَاهِیَ بِالْإِقْتَارِ فَأَسْتَرْزِقَ طَالِبِی رِزْقِکَ وَ أَسْتَعْطِفَ شِرَارَ خَلْقِکَ وَ أُبْتَلَی بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی وَ أُفْتَتَنَ بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی وَ أَنْتَ مِنْ وَرَاءِ ذَلِکَ کُلِّهِ وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ .

اللّهمَ صَلِّ علی مُحمَد وآل مُحَمد و عجِّل فَرَجَهم

رعایت حقوق دیگران در جامعه علاوه بر اطاعت خالق و سعادت اخروی، در سعادت و پیشرفت زندگی دنیوی افراد جامعه هم نقش مهم و بسزایی دارد.

رعایت حقوق دیگران در جامعه علاوه بر اطاعت خالق و سعادت اخروی، در سعادت و پیشرفت زندگی دنیوی افراد جامعه هم نقش مهم و بسزایی دارد که بعضی از نتایج و آثار آن عبارتند از:

۱. آرامش روحی و اطمیان درونی افراد جامعه

وقتی افراد جامعه به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و درصدد ادای حقوق یکدیگر باشند، در درون خود احساس آرامش واطمینان مثبت و خویشاوندی خواهند کرد که این مطلب در بالا بردن سطح رشد و پیشر فت جامعه بسیار موثر است.

۲. امنیت فردی و اجتماعی

بدون شک از مهمترین و تأثیرگذارترین اموری که به امنیت فردی و اجتماعی انسان‌ها کمک می‌کند، رعایت حقوق یکدیگر و احترام گذاشتن به حقوق دیگران و نکردن به حریم فردی و خانوادگی و اجتماعی دیگران است.

۳. اقامه قسط و عدالت اجتماعی

همانطور که قبلا بیان شد دو مسئله حقوق و عدالت، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند به طوری که راه رسیدن به عدالت توجه به حقوق دیگران و ادای آن حقوق است.

۴. اصلاح و آبادانی

با رعایت حقوق وانجام تکالیف الهی، زمینه اصلاح و آبادانی جامعه فراهم می‌شود. زیرا وقتی افراد جامعه بدانند که در برابر هر کار و زحمتی که می‌کشند، حق و حقوق آن‌ها به طور کامل ادا و استیفاء می‌شود و از این جهت هیچ اختلافی بین افراد جامعه نیست، انگیزه آن‌ها برای کار و تلاش و فراهم کردن زمینه‌های پیشرفت و آبادانی کشور بیشتر و بیشتر می‌شود.

۵. اصلاح و آبادانی

با ضرس قاطع می‌توان ادعا کرد که توجه به حقوق و ادای آن‌ها از مصادیق بارز و روشن معنویت است و بدون رعایت حقوق و انجام وظایف و تکالیف نسبت به خود و دیگران، هیچ معنویتی شکل نمی‌گیرد. به ویژه در نظام فکری و اخلاقی دینی که بزرگترین نقش در رسیدن به کمالات معنوی توجه به حقوق دیگران مطرح شده است.

۶. حفظ کرامت و آزادی انسان‌ها

در جامعه‌ای که افراد آن به حقوق خود و دیگران احترام می‌گذارند و آن‌ها را پاس می‌دارند یکی از نتایج اولیه آن این است که در چنین جامعه‌ای کرامت و شخصیت انسان‌ها حفظ شود و در کنار آن، زمینه برای آزادی انسان‌ها از بند‌های استبداد و استحمار و استثمار و استعمار و اسارت و دیکتاتوری فراهم می‌شود و بدین صورت انسان‌ها به آزادی شایسته که هدیه و عطیه الهی به انسان است نائل می‌شوند.

۷. جلوگیری از مفاسد اجتماعی

با رعایت حقوق در جامعه و برطرف کردن نیاز‌های طبیعی خود و دیگران از راه‌های صحیح و پسندیده، از فساد‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی و کلان جلوگیری می‌شود. به طور مثال امام سجاد علیه السلام در مورد توجه به غریزه جنسی می‌فرماید که اولاً این غریزه امر عظیم و مهمی است و ثانیاً چاره‌ای جز ء و اشباع آن (از راه صحیح) نیست که این فرمایش حضرت نشان می‌دهد که باید نسبت به ادای حق غریزه جنسی مصمم و جدی بود، چرا که اگر نیاز‌های این غریزه از راه صحیح و پسندیده پاسخ داده نشود به صورت مفاسد و ناهنجاری‌های اجتماعی بروز و ظهور خواهد کرد.

۸. دوری و نجات از رذائل و خواهش‌های نفسانی

ادای حقوق و انجام تکالیف نسبت به اعضاء و جوارح همچون چشم، گوش، زبان و . جلوی بسیاری از رذائل و خواهش‌های نفسانی مذموم و گناه آلود را می‌گیرد و اعضاء و جوارح انسان را به سوی رستگاری و سعادت هدایت و راهنمایی می‌کند.

۹. تعدیل و تکمیل قوای انسانی

وقتی انسان وظایف و تکالیف خود نسبت به خویشتن و اعضاء و جوارح خود را به خوبی انجام دهد و آن‌ها را از افراط و تفریط در خواسته‌ها و کشش‌ها حفظ کند و بدین وسیله حق آن‌ها را ادا کند به طور حتم، باعث تعدیل و تکمیل آن‌ها خواهد شد.

۱۰. فراهم شدن زمینه برای رشد استعداد‌های علمی و عملی افراد جامعه

با رعایت حقوق، توانایی‌ها و استعداد‌های انسان این امکان و زمینه را پیدا می‌کند که به کمال و رشد مطلوب و غائی خود برسند و از این جهت نقش حقوق بسیار مهم است.

۱۱. جامعیت نظام حقوقی اسلام

نظام حقوق اسلام نظامی کامل و فراگیر است، همانطور که در رساله حقوق امام سجاد علیه السلام هم مشهود است، (تازه اگر همه بخش‌های این رساله به دست ما رسیده باشد) نظام حقوقی اسلام از تنوع و گستردگی تحسین برانگیزی برخوردار است، به طوری که دراین نظام حقوقی، که تبلور آن را در رساله حقوق امام سجاد علیه السلام به وضوح می‌بینیم، هم به حق خالق توجه شده است و هم به حقوق مخلوقات، هم حق خود و هم حق دیگران، هم حقوق دوست و هم حقوق دشمن، هم حقوق فردی و هم حقوق اجتماعی و هم حقوق بشر و هم حقوق بین الملل و هم حقوق ی.

دعای دفع بلا برای جلوگیری از بلاها و گرفتاری های گوناگون خوانده می شود. دعای دفع بلا را برای در امان ماندن منزل از شر ،شر جن،شر شیطان و جمیع ناخوشی ها می توان خواند.

دعاهای دفع بلا هنگام کار و مسافرت را بخوانید

بروز مشکل و تنگنا در زندگی برای بسیاری از ما تاکنون اتفاق افتاده است و هریک از ما برای رفع آن راهکاری را دنبال می کنیم.در آموزه های دینی برای هر امری توجه به ماوراء و استمداد از ذات یکتای باری تعالی توصیه شده است

دعای دفع بلا از پیامبر (صل الله)

رسول خدا (صل الله) فرمود:هرکه این دعا را در هر صبح و شام بخواند، حق تعالی‏ چهار فرشته بر او بگمارد که او را از پیش ‏رو و پشت سر و جانب راست و طرف چپ حفظ کنند و در امان خدای عزوجل باشد و اگر آفریدگان از جنّ و انس بکوشند که بر او زیانی برسانند توفیق نیابند و آن دعا این است

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ بِسْمِ اللَّهِ خَیْرِ الاْسْماءِ بِسْمِ اللَّهِ رَبِّ الاْرْضِ وَ السَّمآءِ بِسْمِ اللَّهِ الَّذی لایَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ سَمُّ وَلا دآءٌ بِسْمِ اللَّهِ اَصْبَحْتُ وَ عَلَی اللَّهِ تَوَکَّلْتُ بِسْمِ اللَّهِ عَلی قَلْبی وَ نَفْسی بِسْمِ اللَّهِ عَلی دینی وَ عَقْلی بِسْمِ اللَّهِ عَلی اَهْلی وَ مالی بِسْمِ اللَّهِ عَلی ما اَعْطانی رَبّی بِسْمِ اللَّهِ الَّذی لایَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَیْءٌ فِی الاْرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ اَللَّهُ اَللَّهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً اَللَّهُ اَکْبَرُ اَللَّهُ اَکْبَرُ وَ اَعَزُّ وَ اَجَلُّ مِمّا اَخافُ وَ اَحْذَرُ عَزَّ جارُکَ وَ جَلَّ ثَناؤُکَ وَلا اِلهَ غَیْرُکَ اَللّهُمَّ اِنّی اَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسی وَ منْ شَرِّ کُلِّ سُلْطانٍ شَدیدٍ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطانٍ مَریدٍ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ جَبّارٍ عَنیدٍ وَ مِنْ شَرِّ قَضآءِ السّوُءِ وَ مِنْ کُلِّ دابَّةٍ اَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها اِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ وَ اَنْتَ عَلی کُلِّشَیْءٍ حَفیظٌ اِنَّ وَلِیِّیَ اللَّهُ الَّذی نَزَّلَ الْکِتابَ وَ هُوَ یَتَوَلَّی الصّالِحینَ فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ»

از رسول خدا (صل الله) روایت شده است که هر که در صبح هفت مرتبه بخواند این دعای دفع بلا را در آن روز از بلاها محفوظ باشد .

فَاللَّهُ خَیْرٌ حافِظاً وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ‏. إِنَّ وَلِیِّیَ اللَّهُ الَّذِی نَزَّلَ الْکِتابَ وَ هُوَ یَتَوَلَّی الصَّالِحِینَ. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ»

در خبر است از حضرت رسول اکرم (صل الله): هر کس با ایمان سه آیه از اول سوره مبارکه انعام را در صبح با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند حق سبحانه و تعالی هفتاد هزار ملک موکل کند که آن را از بلیات نگاه دارند و بنویسند برای او مثل اعمال هفتاد هزار ملک .

الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَجَعَلَ الظُّلُمَاتِ وَالنُّورَ ثُمَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِرَبِّهِم یَعْدِلُونَ. هُوَ الَّذِی خَلَقَکُم مِّن طِینٍ ثُمَّ قَضَی أَجَلًا وَأَجَلٌ مُّسمًّی عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ. وَهُوَ اللّهُ فِی السَّمَاوَاتِ وَفِی الأَرْضِ یَعْلَمُ سِرَّکُمْ وَجَهرَکُمْ وَیَعْلَمُ مَا تَکْسِبُونَ»

حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) روایت می کند:حضرت رسول اکرم (صل الله) فرمودند:هر کس با ایمان که به سفر رود و با او عصایی باشید از چوب بادام تلخ و آیه 22 سوره قصص

وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاء مَدْیَنَ قَالَ عَسَی رَبِّی أَن یَهْدِیَنِی سَوَاء السَّبِیلِ»

را با این آیات (آیات 26 الی 28 سوره قصص) با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند

قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ. قَالَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُنکِحَکَ إِحْدَی ابْنَتَیَّ هَاتَیْنِ عَلَی أَن تَأْجُرَنِی ثَمَانِیَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِندِکَ وَمَا أُرِیدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَیْکَ سَتَجِدُنِی إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِینَ. قَالَ ذَلِکَ بَیْنِی وَبَیْنَکَ أَیَّمَا الْأَجَلَیْنِ قَضَیْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَیَّ وَاللَّهُ عَلَی مَا نَقُولُ وَکِیلٌ»

در آن سفر از شر درندگان و از شر حیوانات زهرناک و از شر محفوظ ماند و هفتاد فرشته او را محافظت کنند تا به خانه خود برگردد و از شر شیطان در آن سفر دور باشد

دعای دفع بلا از امام علی (علیه السلام)

از امام علی (علیه السلام) نقل شده است که فرموده اند:هر کس در هنگامه ظهر 4 رکعت نماز به جای آورد و در هر رکعت سوره حمد و آیة الکرسی را بخواند خداوند او و خانواده و مال و دین و دنیای او را ایمن می سازد.

دعای دفع بلا بر روی ذوالفقار

جناب سلمان می فرماید روی شمشیر مولا علی (علیه السلام) یازده کلمه دیدم که نوشته شده است هرکسی بعد از نماز صبح این 11 کلمه را بگوید خودش، خانواده اش و فرزندانش در حفظ و امنیت الهی بوده و همیشه در سفر و حضر و در خواب و بیداری از بلایا محفوظ هستند

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا عَالِماً بِکُلِّ خَفِیَّةٍ یَا مَنِ‏ السَّمَاءُ بِقُدْرَتِهِ‏ مَبْنِیَّةٌ یَا مَنِ‏ الْأَرْضُ‏ بِقُدْرَتِهِ‏ مَدْحِیَّةٌ یَا مَنِ‏ الشَّمْسُ‏ وَ الْقَمَرُ بِنُورِ جَلَالِهِ مُضِیئَةٌ یَا مَنِ الْبِحَارُ بِقُدْرَتِهِ مَجْرِیَّةٌ یَا مُنْجِیَ یُوسُفَ مِنْ رِقِّ الْعُبُودِیَّةِ یَا مَنْ یَصْرِفُ کُلَّ نَقِمَةٍ وَ بَلِیَّةٍ یَا مَنْ حَوَائِجُ السَّائِلِینَ عِنْدَهُ مَقْضِیَّةٌ یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ حَاجِبٌ یُغْشَی وَ لَا وَزِیرٌ یُرْشَی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ احْفَظْنِی فِی سَفَرِی وَ حَضَرِی وَ لَیْلِی وَ نَهَارِی وَ یَقَظَتِی وَ مَنَامِی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَحْدَهُ»

دعای دفع بلا و دعای دفع شر دشمن

دعای دفع بلا با تسبیحات امیرالمومنین علیه السلام

کیفیت تسبیحات امام علی علیه السلام

10 بار سبحان الله، 10 بار الحمدلله، 10 بار الله اکبر، 10 بار لا اله الا الله بعد از هر نماز

امام علی (علیه السلام) به براء بن عازب فرمودند:آیا کاری به تو یاد دهم که چون آن را انجام دهی، از اولیای خدا خواهی بود؟ فرمود بله. حضرت تسبیحات فوق را به او آموزش داداند و سپس فرمودند:هر کس این تسبیحات را بعد از هر نماز بخواند خدا هزار بلای دنیوی را از او دور می کند، که آسان ترین آن بازگشت از دین است و در آخرت برای او هزار منزلگاه آماده می کند که یکی از آن منزلت ها مجاورت رسول خدا (صل الله) است

دعای امام سجاد علیه السلام برای دفع بلا

بسم الله الرحمن الرحیم. اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ قَضَائِکَ، وَ بِمَا صَرَفْتَ عَنِّی مِنْ بَلَائِکَ، فَلَا تَجْعَلْ حَظِّی مِنْ رَحْمَتِکَ مَا عَجَّلْتَ لِی مِنْ عَافِیَتِکَ فَأَکُونَ قَدْ شَقِیتُ بِمَا أَحْبَبْتُ وَ سَعِدَ غَیْرِی بِمَا کَرِهْتُ وَ إِنْ یَکُنْ مَا ظَلِلْتُ فِیهِ أَوْ بِتُّ فِیهِ مِنْ هَذِهِ الْعَافِیَةِ بَیْنَ یَدَیْ بَلَاءٍ لَا یَنْقَطِعُ وَ وِزْرٍ لاَ یَرْتَفِعُ فَقَدِّمْ لِی مَا أَخَّرْتَ ، وَ أَخِّرْ عَنّی مَا قَدَّمْتَ فَغَیْرُ کَثِیرٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْفَنَاءُ ، وَ غَیْرُ قَلِیلٍ مَا عَاقِبَتُهُ الْبَقَاءُ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»

دعای دفع بلا از امام صادق علیه السلام

از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده است که هر که در صبح سه مرتبه این دعای دفع بلا را بخواند تا شام به او بلایی نرسد و اگر در شام بگوید تا صبح به او بلایی نرسد

بِسْمِ اللَّهِ الَّذِی لَا یَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَیْ‏ءٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاءِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»

از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) منقول است:هر کس با ایمان سوره مبارکه قریش را هر روز هفت بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند از بلاهاو آفات محفوظ باشد.

دعای دفع بلا از امام کاظم علیه السلام

امام کاظم (علیه السلام) فرموده اند: هر کس در کودکی به سه بار خواندن سوره های فلق و ناس و صد بار خواندن سوره توحید و اگر نتوانست به 50 بار خواندن آن پایبند باشد خداوند او را تا زمانی که به سن جوانی برسد و به آن برنامه پایبند باشد از لغزش های کوچک یا بیماری های کودکانه و تشنگی و فساد معده و خونریزی نگه دارد و اگر در جوانی نیز به آن برنامه پایبند بماند و یا او را پایبند کنند تا به هنگام مرگ ایمن باشد

حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) فرموده اند: وقتی از نماز شام (عشا) فارغ شدی از جای خود حرکت مکن و با کسی سخن مگو تا صد مرتبه بگویی

بسم الله الرحمن الرحیم لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم»

هم چنین صد مرتبه بعد از نماز صبح بگو به درستی که هر کس در این دو وقت این دعا را بخواند حق تعالی صد نوع بلا را از او دفع می کند که کمترین آن ها خوره و پیسی و شر شیطان و پادشاهان می باشد.

دعای دفع بلا از امام رضا علیه السلام

از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است: هر گاه خواستی کالای خود را در حفظ و حراست بداری، آیة الکرسی بخوان و بنویس و آن را در وسط کالا قرار بده و نیز بنویس

وَجَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ سَدّاً وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدّاً فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ ‏لایُبْصِرُونَ»، لا ضَیْعَةَ عَلی ما حَفِظَهُ اللَّهُ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لاإِلهَ إِلّا هُوَ، عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ، وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ»

(پس اگر چنین کنی) آن را در حفظ و حراست قرار داده ‏ای اگر خدا بخواهد و به ‏آن به اذن و فرمان پروردگار بدی نرسد.

علیّ بن اسباط از حضرت امام رضا (علیه السلام) روایت کرده است که فرمودند: هر گاه از منزل برای سفر، یا برای کاری در بیرون منزل خارج شدی، بگو

بِسْمِ اللَّهِ، امَنْتُ بِاللَّهِ، تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ، ما شآءَ اللَّهُ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ»

پس شیاطین با او ملاقات می ‏کنند، فرشتگان بر صورت آنان می ‏زنند و می گویند: راه نفوذی بر شما نگذاشته است؛ او که بسم اللَّه» گفته، ایمان به خدا را اظهار کرده، توکّل بر او نموده و گفته است:ما شآءَ اللَّهُ، لاقُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ»

امام رضا (علیه السلام) به بیان برخی اذکار اشاره می فرمایند که از آن جمله ذکری کوتاه است که به رفع تنگنای زندگی و دفع بلایا کمک می کند. ایشان می فرمایند: هرکس بگوید لاحول و لا قوة الا بالله» خداوند 99 بلا را از وی دفع می کند که آسان تر آن خفگی و نفس تنگی است.

دعای دفع بلا از سلمان فارسی

از سلمان فارسی روایت شده است که هر بنده که داخل صبح شود بگوید سه مرتبه

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الْحَمْدُ لِلَّهِ حَمْداً کَثِیراً طَیِّباً مُبَارَکاً فِیهِ»

حق تعالی هفتاد نوع بلا از او رفع کند که کمتر آنها اندوه باشد

دعای دفع بلا با ختم سوره حمد

جهت دفع بلا و دشمن و نیل به مقاصد از روز شنبه به این ترتیب شروع کنید : شنبه 70 بار، یکشنبه 60 بار، دوشنبه 50 بار، سه شنبه 40 بار، چهارشنبه 30 بار، پنج شنبه 20 بار و روز جمعه 10 بار سوره حمد را بخواند انشاء الله به مقصد می رسد. خواندن آن بعد از نماز ها بهتر است.

دعای دفع بلا بعد از نمازهای یومیه

در مصباح کفعمی آمده که بعد از نمازها سه مرتبه بگو

اُعیذُ نَفْسی وَ دینی وَ اَهْلی وَ مالی وَ وَلَدی وَ اِخْوانی فی دینی وَ ما رَزَقَنی رَبّی وَ خَواتیمَ عَمَلی وَ مَنْ یَعْنینی اَمْرُهُ بِاللّهِ الْواحِدِ الاْحَدِ الصَّمَدِ الَّذی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ وَ بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ اِذا وَقَبَ وَ مِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِی الْعُقَدِ وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَدَ وَ بِرَبِّ النّاسِ مَلِکِ النّاسِ اِلهِ النّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاسِ الَّذی یُوَسْوِسُ فی صُدُورِ النّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النّاسِ»

دعای دفع بلا هنگام سفر

هر کس با ایمان در وقت رفتن به سفر آیات زیر را در خانه خود با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بنویسد و سه بار بخواند اهل و عیال و مال او همه صحیح و سالم از بلیات مانند تا آن گاه که مراجعت کند.

آیات 20 الی 22 سوره بروج

وَاللَّهُ مِن وَرَائِهِم مُّحِیطٌ. بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ. فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ»

حقّ النّاس شامل تمام حقوقی می‌شود که انسان‌ها بر یکدیگر دارند و به دو قسم مالی و آبرویی منقسم می‌شود. حقّ النّاس مالی به معنای از بین بردن اموال مردم، تصرّف عدوانی در اموال ایشان، غصب و امثال آن است. حقّ النّاس آبرویی نیز نظیر غیبت، تهمت، شایعه پراکنی و نقل قول بی‌اساس است که موجب آبروریزی دیگران می‌شود.

یادآوری مرگ و قیامت

از جمله عوامل کنترل کننده و مانع سقوط انسان، یاد مرگ و یاد معاد می‌باشد که طی چند جلسه گذشته، به اختصار پیرامون برخی از منازل آن سخن گفتیم. توجّه به حالت احتضار و یادآوری وقایع درون قبر و نیز عالم برزخ، می‌تواند مانعی برای سقوط انسان در درّه تباهی و غفلت باشد.

یادآوری مسأله مرگ در طول شبانه روز، به مرور می‌تواند انسان را بیدار کرده، او را از انحراف نجات دهد. علمای علم اخلاق تأکید فراوانی بر یاد مرگ داشته‌اند و این نوع تفکّر را برای نجات از غرق شدن در مادیّات و امور دنیوی، بسیار مهم و با ارزش می‌شمرند.

احتیاج اموات به خیرات بازماندگان

یکی از وظایف سنگین انسان، بودن به یاد گذشتگان و رفتگان است. انسان‌ها تا وقتی در این دنیا زندگی می‌کنند، می‌توانند برای رفتگان خود، خیرات و مبرّات بفرستند. کار نیک زنده‌ها، موجب نجات مردگان است و در نتیجه، دعای خیر آنها را برای انسان به همراه دارد. این یادآوری و به فکر بودن، برای همه فرزندان نسبت به والدین و خویشان، لازم و ضروری است. مثلاً اگر کسی از دنیا برود که نعوذ بالله حقّ‌النّاس یا ظلمی بر گردن داشته باشد، فرزندان و بازماندان او موظّفند که آن حق را ادا کنند. مردگان از زندگان توقّع دارند و باید به یاد آنها بود.

مرحوم محدث قمّی در آخر کتاب شریف مفاتیح الجنان می‌فرماید: خواب شخصیّت بزرگی را دیدم، او گفت: شما را به خدا، لاأقل این استخوان‌هایی که پیش گربه و سگ‌ها می‌اندازید، به یاد ما و برای ما بیندازید.

هرکس به هر اندازه می‌تواند باید به خلق خدا خدمت کند و به سادگی از کنار کمک به دیگران، رد نشود. حتّی در برخی اخبار و روایات نقل شده است: فردی به خاطر آزار یک گربه و گرسنگی و تشنگی دادن به او، جهنّمی شد و دیگری به خاطر آب دادن به یک سگ تشنه، لایق بهشت گردید.

تأثیر حقّ النّاس در عذاب برزخ و قیامت

از جمله عواملی که حسابرسی انسان را با شدّت و سختی مواجه می‌کند، حقّ النّاس است. از این جهت در آموزه‌های دینی، ضایع کردن حقوق دیگران، بسیار مذمّت شده است.[1] حقّ الناس در عالم برزخ قابل گذشت نیست و حتی افراد نیکوکار را هم معذّب خواهد کرد. خداوند متعال، از حقّ النّاس، ولو کم باشد، نمی‌گذرد. در روایات می‌خوانیم که خداوند متعال ممکن است از حقّ الله بگذرد، امّا به عزّت و جلال خود سوگند خورده است که از حقّ النّاس نخواهد گذشت:

إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِذَا بَرَزَ لِخَلْقِهِ أَقْسَمَ قَسَماً عَلَى نَفْسِهِ فَقَالَ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا یَجُوزُنِی ظُلْمُ ظَالِمٍ وَ لَوْ كَفٌّ بِكَفٍّ وَ لَوْ مَسْحَةٌ بِكَفٍّ وَ لَوْ نَطْحَةٌ مَا بَیْنَ الْقَرْنَاءِ إِلَى الْجَمَّاءِ فَیَقْتَصُّ لِلْعِبَادِ بَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ حَتَّى لَا تَبْقَى لِأَحَدٍ عَلَى أَحَدٍ مَظْلِمَةٌ ثُمَّ یَبْعَثُهُمْ لِلْحِسَاب‏»[2]

حقّ النّاس شامل تمام حقوقی می‌شود که انسان‌ها بر یکدیگر دارند و به دو قسم مالی و آبرویی تقسیم می‌شود. حقّ النّاس مالی به معنای از بین بردن اموال مردم، تصرّف عدوانی در اموال ایشان، غصب و امثال آن است. حقّ النّاس آبرویی نیز نظیر غیبت، تهمت، شایعه پراکنی و نقل قول بی‌اساس است که موجب آبروریزی دیگران می‌شود.

عذاب ناشی از اعمالی که شبهه حقّ‌النّاس دارد

حقّ‌النّاس؛ مالی یا آبرویی؛ بسیار حائز اهمیّت است و روایات فراوانی راجع به آن وجود دارد. اهمیّت و حسّاسیّت حقّ‌النّاس به قدری است که حتی افکاری که شبهه حقّ‌النّاس دارد نیز در برزخ انسان را معذّب خواهد کرد. در روایتی آمده است: یک قاضی مقدّس و بسیار عابد از دنیا رفت. او حقّی را ناحق نمی‌کرده و علاوه بر شهرت به قضاوت عادلانه، مۆمن و متّقی بوده است و از این رو همسرش یقین داشته که وی بهشتی است. وقتی زن جسد شوهر را در لحد قرار داد و پارچه روی صورت او را کنار زد، دید ماری از بینی او بیرون آمد و شروع به کندن و خوردن صورت او کرد. زن از این وضعیت عجیب ترسید. هنگام شب، شوهر خود را درخواب دید و از آنچه رخ داده بود سۆال کرد و گفت: تو که انسان خوبی بودی! پس این مار چه بود؟ قاضی جواب داد: آن به خاطر برادر توست. روزی برادر تو با کسی نزاع داشت. برای حلّ مسأله به نزد من آمدند و من در دل خود دوست داشتم که حق با برادر تو باشد. ـ نه اینکه العیاذبالله ناحقی باشد، بلکه دوست داشته حق با برادر زنش باشد ـ البته نتیجه حکمیّت به نفع برادرت شد و من از این امر خوشحال شدم و با اینکه واقعاً حق با برادر تو بود، اکنون گرفتارم![3] همین که قاضی در دل بین دو مسلمان تفاوت قائل شده، عمل او در برزخ مجسّم شده و موجب آزار او گردیده است.

ضرورت پرهیز از حقّ النّاس آبرویی

حقّ النّاس فقط در مال نیست، بلکه حقّ النّاس آبرویی بسیار مهم‌تر است. کسی نمی‌تواند آبروی دیگران را ببرد، به راحتی غیبت کند، با تهمت زدن، وجهه اجتماعی و یا ی افراد را خراب کند، و انتظار داشته باشد مورد شفاعت اهل بیت سلام ‌الله‌ علیهم» نیز واقع گردد. متأسّفانه در جامعه فعلی، بسیاری از حرف‌های رایج، خصوصاً در مسائل ی و اجتماعی، تهمت و یا غیبت است. پاسخ‌گویی به این نوع گناهان در برزخ و قیامت، برای انسان سخت خواهد بود و عذاب سخت الهی را به دنبال دارد.

مرحوم محدث قمّی در آخر کتاب شریف مفاتیح الجنان می‌فرماید: خواب شخصیّت بزرگی را دیدم، او گفت: شما را به خدا، لاأقل این استخوان‌هایی که پیش گربه و سگ‌ها می‌اندازید، به یاد ما و برای ما بیندازید.

در روایات آمده است که اگر کسی به دیگری تهمت بزند، در روز قیامت روی تلّی از چرک و خون قرار می‌گیرد تا حسابرسی خلایق تمام شود. سپس او را به جهنّم می‌برند و فریاد جهنّمیان از حضور این شخص بلند می‌شود.

برای رهایی از حقّ النّاس، انسان باید در این دنیا به فکر باشد. حقّ النّاس بسیار مشکل است و سختی‌های آن از هنگام مرگ شروع می‌شود و تا قیامت و پس از آن تا خدا، خدایی می‌کند، گریبان انسان را خواهد گرفت، مگر آنکه جدّاً مورد شفاعت قرار گیرد.

شفاعت بر برزخ یا قیامت؟

در خصوص شفاعت نیز قبلاً مکرّراً گفته‌ایم که شفاعت، لیاقت می‌خواهد و معلوم است کسی که حق‌ّ النّاس دارد، لیاقت بهره‌مندی از شفاعت اهل بیت سلام‌الله‌علیه» را نخواهد داشت. ضمن اینکه در برخی روایات، از قول اهل بیت سلام‌‌الله‌‌علیهم» آمده است که شفاعت را برای قیامت بگذارید و در عالم برزخ، باید خود پاسخگوی اعمالتان باشید. لذا مواظبت از حقّ النّاس، برای هر فردی لازم و ضروری است.

بروز و ظهور اعمال دنیوی در برزخ

قرآن کریم در آیات متعدّدی هشدار می‌دهد که آنچه بندگان در برزخ یا قیامت می‌بینند، خودشان از پیش برای خود فرستاده‌‌اند:

ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَیْدیكُمْ»[4]

خداوند متعال، چرکی و خونی خلق نکرده است، بلکه تهمت‌ها و سایر اعمال ناشایست انسان، این‌گونه بروز و ظهور می‌یابد. هر کار زشتی که انسان در دنیا انجام می‌دهد، غل و زنجیری بر گردن او خواهد بود و هرچه گناه بزرگ‌تر باشد، بر این غل و زنجیر افزوده می‌شود. به تعبیر قرآن کریم، گاهی به هفتاد زراع می‌رسد و هرچه گناهان بیشتر شود، آتشین‌تر و سوزنده‌تر می‌گردد:

ثُمَّ فی‏ سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُكُوهُ»[5]

بسیاری از کارها نیز گرچه ممکن است از نظر انسان گناه نباشد یا رفتار عادی جلوه کند، ولی تجسّم آن در قبر و برزخ، برای انسان ناگوار است. مثلاً بداخلاقی و تندی در خانه و سرد کردن محیط خانواده، چه از طرف مرد و چه از جانب زن ـ فشار قبر را در پی دارد.

خداوند رحمان فشار قبر ندارد، بلکه برخورد سرد در خانواده، موجب به وجود آمدن این فشار و سختی شده است.

قرآن کریم می‌فرماید:

بَلى‏ مَنْ كَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ»[6]

آن کسانی که برای خودشان مار و عقرب و غل و زنجیر و آتش جهنّم تهیه کرده‌اند، در برزخ گرفتار آتش و غل و زنجیرهای آهنین و مار و عقرب می‌شوند که خود از پیش فرستاده‌اند و به قدری به آنان بد می‌گذرد که یک ساعتش، میلیون‌ها ساعت و یک شبانه روزش، میلیون‌ها شبانه روز است. فریادرسی هم ندارند، فریادرس آنها همان عذابی است که آنان را احاطه کرده است.

قرآن کریم می‌فرماید: آتشی که انسان‌ها برای خود تهیه کرده‌اند، تا روز قیامت ادامه خواهد داشت. در قیامت اگر کسی با آن عذاب‌ها پاک شده باشد، یا مورد شفاعت واقع شود، نجات می یابد و الاً باز در همان دود و هرم جهنّم، مخلّد می‌شود:

بَلى‏ مَنْ كَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ»

یکی از وظایف سنگین انسان، بودن به یاد گذشتگان و رفتگان است. انسان‌ها تا وقتی در این دنیا زندگی می‌کنند، می‌توانند برای رفتگان خود، خیرات و مبرّات بفرستند. کار نیک زنده‌ها، موجب نجات مردگان است و در نتیجه، دعای خیر آنها را برای انسان به همراه دارد

ثمره شگرف خدمت به خلق خدا در برزخ

در مقابل گناه بزرگ حقّ النّاس، عبادت خدمت به خلق خدا قرار دارد. خدمت به خلق خدا، اعمّ از انسان‌ها یا سایر موجودات، به طرز شگفت‌آوری در نجات انسان در برزخ و قیامت مفید و مۆثّر است. اگر کسی می‌خواهد در برزخ نجات پیدا کند، باید خدمت به مخلوقات را سرلوحه کارهای خود قرار دهد. علاّمه مجلسیره» با آن مقامات بلند علمی و معنوی و خدمات فراوانی که به اسلام و مسلمانان کرده است و اکنون در محضر رسول الله صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم» است، وقتی به خواب مرحوم جزائری آمد، فرمود: دو چیز خیلی برای من نفع داشت. یکی اینکه روزی از کوچه‌های یهودی نشین اصفهان رد می‌شدم و سیبی در دست داشتم. دیدم یک کودک در آغوش مادرش، آن سیب را دیده و برای آن ذوق کرد. من نیز آن سیب را به او دادم. این عمل، یعنی خوشحال کردن آن کودک که ظاهراً یهودی هم بوده است، برای علامه مجلسی بسیار مفید واقع شده است. یعنی آن عمل به ظاهر کوچک و ناچیز، ارزش و فایده فوق‌العاده‌ای نزد اهل ملکوت و در برزخ داشته است. 

علامه مجلسی در خصوص دوّمین عملی که در راحتی برزخ او تأثیر داشته، می‌فرماید: روزی به مسجد می‌آمدم و تگرگ تندی گرفت. دیدم یک بچّه گربه زیر تگرگ است و راه نجاتی ندارد، دلم برای او سوخت و بچه گربه را زیر عبای خود گرفتم تا تگرگ تمام شد و سپس او را رها کردم. کمک به این بچّه گربه نیز برای من بسیار سودمند بود.

بنابر این هر کس به هر اندازه می‌تواند باید به خلق خدا خدمت کند و به سادگی از کنار کمک به دیگران، رد نشود. حتّی در برخی اخبار و روایات نقل شده است: فردی به خاطر آزار یک گربه و گرسنگی و تشنگی دادن به او، جهنّمی شد و دیگری به خاطر آب دادن به یک سگ تشنه، لایق بهشت گردید.

انسان باید همیشه از خداوند متعال بخواهد که راه نجاتی برای او قرار دهد و در مسیر خدمت به خلق گام بردارد:

وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»[7]

و كسانى كه در راه ما كوشیده‏ اند، به یقین آنها را به راه‏هاى خود هدایت مى‏كنیم.

پی‌نوشت‌ها:

1. ر.ک: سیر و سلوک؛ توبه، صص 207 - 5

2. الکافی، ج 2، ص 443

3. الکافی، ج 7، ص 410

4.‌ آل عمران / 2                                                       

5. الحاقه / 32

6. بقره / 81

7. عنکبوت / 69

حقّ الناس در عالم برزخ قابل گذشت نیست و اگر چه انسان، نیکوکار باشد، ولی وجود حقّ الناس در نامه اعمال، موجب ناراحتی او خواهد شد. 

یکی از علمای وارسته پس از مرگ، به خواب فرزندش که او هم از علمای گرانقدر بود، آمده بود. آن عالم نقل میکرد که پدرم را در خواب نگران و مضطرب دیدم. گفتم: چرا نگران و ناراحت هستید؟! شما که باید جای عالی و روضه‌ای از ریاض الجنه را داشته باشید! پدرم گفت: من هیجده تومان به یکی از کسبه بازار بدهکار هستم و این بدهی را در دفترم ننوشته‌ام. الان در برزخ به من می گویند که چرا در دفترت ننوشتی که این بدهکاری را ورثه تو بپردازند؟ لذا آن هیجده تومان موجب عذاب من شده است! در حالی که در باغ و بهشت هستم و وضعیت من خوب است و ملائکه مونس من هستند، اما این حقّ الناس مرا اذیت میکند. واقعاً حقّ الناس در عالم برزخ مشکل زاست و در روز قیامت، رسیدگی به آن بسیار سخت و حسّاس است.

مواظب باشید حقّ‌الناس به گردن شما نباشد که عالم برزخ سخت و بدی برای شما رقم خواهد زد. حتی اگر به خاطر نیکی های فراوان، بهشت برزخی برای کسی فراهم شود، ولی حقّ الناس موجب زجر و غم و غصّه او خواهد شد.

گناه و معصیت، مانند لجن زار متعفنی است که انسان، هر چه بیشتر در آن فرو می رود، خود را به نابودی نزدیک می کند، اما توبه و تصمیم جدی انسان به ترک گناه حرکت به سوی نجات و خود یک پیروزی بزرگ است که درهای رحمت الهی را به روی انسان می گشاید. کسی که به این مرحله (توبه) رسیده به پیروزی بزرگی دست یافته است، و باید سعی کند انگیزه خود را برای مبارزه با گناه، قوی تر نماید، و برای همیشه این حالت را در خود حفظ کند.

از موارد دیگر حق‌الناس احترام به حق بهره‌مندی مردم است یعنی به گونه‌ای رفتار کنیم که همه انسان‌ها به آن حقوق مشترکشان برسند و رفتار ما به گونه‌ای نباشد که خدایی نکرده بعضی از انسان‌ها از حقوق خودشان باز بمانند یعنی مانع ایجاد کنیم برای آنها در رسیدن به حقشان، به طور مثال در مسائل استخدامی مثلا برای یک شغل پنج نفر نیاز هست و مثلا 100 نفر ثبت نام کرده‌اند در اینجا اعمال نفوذ و به تعبیر امروزی پارتی بازی سبب ضایع شدن حقی از افراد می‌شود و این از مصادیق ظلم بر دیگران حساب می‌شود و رعایت نکردن حق‌الناس.

نکته بسیار مهم در این راه، استعانت از لطف و عنایتی است که خداوند نسبت به توبه کنندگان دارد؛ زیرا توبه واقعی همه مبغوضیت های گناه و عقوبات اخروی و آثار منفی آنرا در پیشگاه خداوند از بین می برد، همانطوریکه خداوند فرموده است: اى بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‏ اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را مى ‏آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.» [زمر،53، قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ.]  

البته تمام سعی شیطان این است تا با ایجاد وسوسه و یأس موجبات دوری بندگان صالح را از خداوند متعال، مهربان و بخشنده فراهم نموده و آنها را چنان غرق در گناه و معصیت نماید که از رحمت و هدایت خداوند دور شوند. در حالی که خداوند همه بندگانش حتی گناه کاران و ظالمان را نیز دوست دارد. و خواهان هدایت و سعادت آنان است. البته از اعمال و کارهای ناشایست آنان بیزار است به همین جهت بهترین و عزیز ترین بندگان خود یعنی انبیاء و ائمه (علیه السلام) را برای راهنمایی هدایت آنان فرستاده و به همین دلیل است که دراین زمان یکی از عزیزترین اولیاء خود یعنی حضرت مهدی (عج) را زنده و در حال غیبت نگه داشته تا بتواند فارغ از مکر و توطئه دشمنان از طریق نائبان و نمایندگان خود آنان را در یافتن مسیر هدایت یاری رساند پس هیچ گناه کاری در هیچ شرایطی هر چند گناهان او زیاد باشد حق ندارد از رحمت پرودگار مأیوس باشد. چرا که یأس از رحمت خداوند ، سوء ظن به او و بزرگ ترین گناه است.

امید به رحمت پرودگار و ندامت و پشیمانی از گناهان و در نهایت توبه واقعی و خالصانه گامی مهم به سوی محبوب خدا شدن و راهی است هموار به سوی هدایت، که شیطان از آن نگران و ناراحت است.

توبه واقعی: شش مرحله و شرط توبه واقعی به پیشگاه خداوند متعال 

اول آن‌که وقتی به درگاه خدا توبه می کنید، حاشا نکنید و به تمامی گناهان خود اعتراف کنید زیرا خدا از تمامی اعمال ما آگاه است. بالاترین گناه ما این است که حواسمان به خدا نیست.

دوم آنکه در هنگام توبه به بزرگی عفو خدا اعتراف کنید.

سوم شکسته شدن و احساس حقارت در برابر خدا.

چهارم هر چیزی که مسیر ورودی گناه است باید ببندیم.

پنجم باید تصمیم به جبران بگیریم و اگر تصمیم گرفتیم و هرچه جبران نشد خدا جبران میکند.

آخرین مرحله در توبه واسطه برای استغفار است و ما باید ائمه اطهار و پیغمبر را واسطه کنیم تا خداوند ما را ببخشد.

پس از توبه واقعی باید تلاش کنید تمام حق الناس ها (دروغ، غیبت، تهمت، آبرو بردن، توهین، دیون و بدهکاری های مالی و .) و حق الله ها (قضای عبادات و خمس و زکات و نماز و روزه و کفاره و .) را که ضایع کردید را تا جایی که در توان دارید جبران کنید. همچنین تمام سعی خود را بکنید تا پس از توبه گام در راه درست برداشته و گناهان قبل را تکرار نکنید.

درباره عظمت تلاوت سوره توحید، روایات عجیبی در میان فرمایشات معصومین علیهم السلام آمده است؛ از جمله:

از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: هر کس که قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ را هنگام خواب سه مرتبه بخواند، خداوند پنجاه هزار ملک را بر او موکّل می‏نماید تا در آن شب حراستش کنند.» (الکافی، ج 2، ص 620)

امیر المؤمنین علیه السّلام نقل می‏نماید که رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: کسی که به هنگام خواب صد بار سوره توحید را بخواند، خداوند گناهان پنجاه سال او را می‏بخشد.» (الکافی، ج 2، ص 539)

همه ما وقتی به گذشته خود نگاه می کنیم میبینم که زمانی که اطلاعات مذهبی ما کم بوده است یا اینکه به لحاظ رشد عقلی به رشد کاملی نرسیده بودیم،گاهی حقوق دیگران را رعایت نمی کردیم.

واژه مظالم جمع مظلمه عبارت است از چیزى كه به ستم از كسى گرفته شده است و در اصطلاح اموال حرامى است در دست انسان و صاحبان آن را نمى‏شناسد. در این صورت باید با اجازه مجتهد جامع شرایط به فقیر بدهد . (لسان العرب و دهخدا، ماده ظلم»)

عدم رعایت حقوق دیگران دوقسم دارد: یک قسم امور مالی و قسم دیگر امور غیر مالی.  همه ما میدانیم که اگر کسی مالی پیش ما داشته باشد حال پول باشد یا جنس فرقی نمی کند باید به آن شخص برگردانیم و توبه ما قبول نمی شود تا این کار را بکنیم،اما سوال اینجاست گاهی ما به خاطر علل مختلفی(کمی سن و.) دیگر به خاطر نداریم که از چه کسی پول قرض گرفته یا خدای ناکرده بدون اجازه برداشته ایم و بعدا هم پرداخت نکرده ایم یا به اموال کسی ضربه ای زده ایم و جبران نکرده ایم، و حالا هم دیگر آن اشخاص را نمی شناسیم چکار باید کنیم؟

جواب

اگر صاحبش را می شناسد باید به او برگرداند یا حلالیت بطلبد. و اگر به هیچ وجه انسان صاحبان آن ها را نمیشناسد، یا میشناسد ولی پیدا کردن صاحبان آن ها ممکن نیست، در این صورت با اجازه مرجع تقلید اموال و یا قیمت آن ها را (در صورتی که اموال از بین رفته باشد) به فقرا صدقه بدهد.

محاسبه رد مظالم

اگر شخص مقدار آن را می داند همان مقدار را در صورت نومیدی از یافتن صاحبان آن با اجازه مرجع تقلید، صدقه بدهد، اگر مقدار آن را نمی داند به هر مقداری که یقین دارد، آن را صدقه بدهد. اگر مقدار را به هیچ وجه نمی داند باید یک پنجم مالی که در آن حرام قرار دارد را به نیت ادای وظیفه اعم از خمس و صدقه با اجازه مرجع تقلید صدقه بدهد.

اگر ورثه می دانند میان اموال میت مال حرام وجود دارد، چنانچه صاحبان شان را می شناسند اموال شان را به صاحبان آن ها بازگردانند، اگر صاحبان اموال را نمی شناسند و امکان شناسایی آن ها هم وجود ندارد باید با اجازه مرجع تقلید به مقداری که یقین دارند مال دیگران است را به فقرا صدقه بدهند، اگر مقدار را هم نمی دانند یک پنجم اموال را به با اجازه مرجع تقلید به نیت قصد ادای وظیفه اعم از خمس و صدقه به فقرا صدقه بدهند.

اگر میت وصیت کرده باشد که فلان مبلغ بابت رد مظالم بدهند، لازم است آن مبلغ را با اجازه مرجع تقلید به فقرا صدقه بدهند، در این صورت حتی اگر مقدار مال مورد وصیت بیش از ثلث مال میت باشد باید به آن عمل شود.

اگر میت وصیت کرده باشد که فلان مبلغ بابت رد مظالم بدهند، لازم است آن مبلغ را با اجازه مرجع تقلید به فقرا صدقه بدهند، در این صورت حتی اگر مقدار مال مورد وصیت بیش از ثلث مال میت باشد باید به آن عمل شود.

اگر ورثه نمی دانند که در مال میت مال حرامی وجود دارد یا نه؟ و میت وصیت هم نکرده باشد ولی ورثه احتمال می دهند که در مال میت مال حرامی وجود داشته باشد، در این فرض لازم نیست چیزی بابت رد مظالم به فقرا صدقه بدهند، اما اگر به نیت رد مظالم و یا صدقه از جانب میت به فقرا اموالی را صدقه بدهند مستحب است.

یک حکایت تأثیر گذار

الكافی عن علیِّ بنِ أبی حمزةَ :كانَ لی صَدیقٌ مِن كُتّابِ بَنی اُمیّةَ فقالَ لی : استأذنْ لی عن أبی عبدِ اللّه ِ علیه السلام ، فاسْتَأذَنتُ لَه علَیهِ ، فأذِنَ لَه ، فلَمّا أنْ دَخلَ سَلّمَ و جَلسَ ، ثُمّ قالَ : جُعِلتُ فِداك ، إنّی كنتُ فی دِیوانِ هولاءِ القَومِ فأصَبْتُ مِن دُنیاهُم مالاً كثیرا ، و أغمَضتُ فی مَطالِبهِ ··· فهَل لی مَخرَجٌ مِنهُ ؟ قالَ : إنْ قُلتُ لكَ تَفْعَلْ ؟ قالَ : أفعَلُ. قالَ لَهُ : فاخْرُجْ مِن جمیعِ ما اكْتَسَبتَ فی دِیوانِهِم ، فمَن عَرَفْتَ مِنهُم رَدَدْتَ علَیهِ مالَهُ، و مَن لَم تَعْرِفْ تَصَدّقْتَ بهِ ، و أنا أضْمَنُ لكَ على اللّه ِ عزّ و جلّ الجَنّةَ . (الكافی : 5/106/4 ، انظر تمام الحدیث)

الكافى ـ به نقل از على بن ابى حمزه ـ : دوستى داشتم كه از دبیران بنى امیّه بود؛ به من گفت : از امام صادق علیه السلام براى من اجازه ملاقات بگیر. من از حضرت اجازه خواستم و ایشان اجازه داد. وقتى آن مرد به حضور حضرت رسید، سلام كرد و نشست و سپس گفت: فدایت شوم، من در دستگاه ادارى این جماعت كار مى كردم و از دنیاى آنان به مال و منال فراوانى رسیدم و براى به دست آوردن آن ، چشم بر هم نهادم (به حلال و حرام توجّهى نكردم) ··· آیا راهى براى بیرون آمدن [از این وضع ] دارم؟ فرمود: اگر برایت بگویم انجام مى دهى؟ عرض كرد: انجام مى دهم. فرمود: از تمام مال و ثروتى كه در دستگاه ادارى آنها به دست آورده اى خودت را خلاص كن. كسانى را كه مى شناسى مالشان را به آنها برگردان و كسانى را كه نمى شناسى از طرفشان صدقه بده. در این صورت ، من براى تو ضمانت مى كنم كه خداوند عزّ و جلّ تو را به بهشت برد.

عدم رعایت حقوق دیگران دوقسم دارد: یک قسم امور مالی و قسم دیگر امور غیر مالی. اگر کسی مالی پیش ما داشته باشد حال پول باشد یا جنس فرقی نمی‌کند، باید به آن شخص برگردانیم و توبه ما قبول نمی‌شود تا این کار را بکنیم. منظور از رد مظالم» اموالی از دیگران در دست انسان است که اگر صاحبش را می شناسد باید به او برگرداند یا حلالیت بطلبد؛ اگر به هیچ وجه انسان صاحبان آن ها را نمی شناسد، چه خود آن اموال باقی باشد و یا توسط شخص مصرف شده باشد و تا جایی که انسان می‌تواند صاحبان آن‌ها را پیدا کند و اموال‌شان را به آنها بازگرداند و اگر پیدا کردن صاحبان آن‌ها ممکن نیست، در این صورت با اجازه مرجع تقلید اموال و یا قیمت آن‌ها را (در صورتی که اموال از بین رفته باشد) به فقرا صدقه بدهد. در محاسبه رد مظالم، اگر شخص مقدار آن را می داند همان مقدار را در صورت ناامیدی از یافتن صاحبان آن با اجازه مرجع تقلید، صدقه بدهد، اگر مقدار آن را نمی داند به هر مقداری که یقین دارد، آن را صدقه بدهد. اگر مقدار را به هیچ وجه نمی داند باید یک پنجم مالی که در آن حرام قرار دارد را به نیت ادای وظیفه اعم از خمس و صدقه با اجازه مرجع تقلید صدقه بدهد. (توضیح المسائل امام(ره) مسائل 2581، 13، 15)

فرآوری: محمدی                

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

سایت رهروان ولایت

سایت پاسخگو

سایت پرسمان

مطالب مرتبط:

حق‌الناس را جدی بگیرید!

حجاب حق‌الله است یا حق‌الناس؟!

هولناکترین عذاب ها برای کدام گناهان است؟!

آثار رعایت حق الناس در خوشبختی خانواده

دعاى آن حضرت در زيارت اهل قبور با ثواب بسيار

از امام حسين عليه‌السلام نقل شده كه فرمود هر كس بر گورها آيد و بگويد:

اللهم رب هذه الارواح الفانية، و الاجساد البالية، و العظام النخره التى خرجت من الدنيا و هى بك مومنة ادخل عليهم روحا منك و سلاما منى.

خدا به شمار همه خلايق از آدم تا قيام قيامت حسنات براى او مى نويسد.

موسوعة كلمات الامام الحسين عليه‌السلام ، ص ۸۵۴.

الحسين (عليه السلام) قال من دخل المقابر فقال: [ اللّهُمَّ رَبَّ هذِهِ الاَرْواحِ الفانِيَةِ وَالاَجْسادِ البالِيَةِ وَالعِظامِ النَّخِرَةِ الَّتِي خَرَجَتْ مِنَ الدُّنْيا وَهِيَ بِكَ مُؤْمِنَةٌ أَدْخِلْ عَلَيْهِمْ رَوْحا مِنْكَ وَسَلاماً مِنِّي ]، كتب الله له بعدد الخلق من لدن آدم إلى أن تقوم الساعة حسنات.

حضرت سجّاد علیه السّلام عرضه می‌دارد: اللَهُمَّ إنِّى أَسْأَلُکَ إیمَانًا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى، خداوندا! به من‌ ایمانى عطا کن که اینطور باشد که خودت در دل من داخل شوى، و مباشرت در دل من کنى؛ و تمام افکار و آراءِ من، آراء و افکار تو باشد!

آیا تصرّف خدا دل مؤمن را بطور مباشرت، معنى‌اى غیر از انکشاف حقیقت توحید در تمام مراحل آن از توحید ذاتى و اسمائى و صفاتى و أفعالى می‌تواند داشته باشد؟!

در خاتمه دعاى ابو حمزه ثمالى مروىّ از حضرت امام علىّ بن الحسین سیّد السّاجدین علیهما السّلام که از جمله ادعیه سحرهاى ماه مبارک رمضان است از خدا می‌خواهیم:

اللَهُمَّ إنِّى أَسْأَلُکَ إیمَانًا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِى، وَ یَقِینًا حَتَّى أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ یُصِیبَنِى إلَّا مَا کَتَبْتَ لِى، وَ رَضِّنِى مِنَ الْعَیْشِ بِمَا قَسَمْتَ لِى؛ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

بار خدایا! من از تو مسألت دارم ایمانى را به من بدهى که خودت بواسطه آن ایمان در دل من بیائى و بالمباشره قلب مرا تصرّف نمائى، و یقینى را که با آن بدانم که هیچ گزندى و وارده‌اى به من نمى‌رسد مگر آنچه را که تو براى من مقدّر نموده‌اى، و مرا از زندگانى به مقدارى که براى من معیّن نموده‌اى و بهره داده‌اى راضى و خشنود گردانى؛ اى خداوند أرحم الرّاحمین!»

در اینجا حضرت سجّاد علیه السّلام عرضه می‌دارد: خداوندا! به من‌ ایمانى عطا کن که اینطور باشد که خودت در دل من داخل شوى، و مباشرت در دل من کنى؛ و تمام افکار و آراءِ من، آراء و افکار تو باشد!

چرا در ماه مبارک رمضان به خواندن دعای ابوحمزه ثمالی سفارش شده است

امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: عليكم فى شهر رمضان بكثرة استغفار و الدعاء فاما الدعا فيدفع عنكم به البلاء و اما الاستغفار فتمحى به ذنوبكم» بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعاى زياد. اما دعاهاى شما دافع بلا از شماست و استغفار شما از بين برنده گناهان است.

آثار ایمانی و تربیتی دعای ابوحمزه ثمالی

دعای ابوحمزه ثمالی مانند دیگر دعاها، آثار تربیتی مهمی در روح انسان دارد و راهنمای انسان به قرب الهی است. می‌توان دعای ابوحمزه ثمالی را یک دایره المعارف از موضوعات گوناگون توحید، معاد، عالم برزخ، خوف و رجاء، مسائل اخلاقی و اجتماعی دانست، به گونه‌ای که می‌توان گفت در این دعا هم موضوعات دینی و هم مسائل دنیایی آمده است و به سبب همین جامعیت برای همگان قابل استفاده است.

خلاصه پرسش

ناخودآگاه باعث بردن آبروی یکی از اقوام نزدیکم شدم. چه کار کنم تا خداوند گناه مرا ببخشد؟

پرسش

نا خودآگاه باعث بردن آبروی یکی از اقوام نزدیکم شدم. آن قدر ناراحت و پشیمانم که زندگی برایم جهنم شده همه خویشان مادرم از من دل شکسته شدند. چه کار کنم که این دنیا و مخصوصاً آخرتم را از دست ندهم؟

پاسخ اجمالی

نخست تذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در آموزه های دینی ما آمده است، حق الناس از گناهان بزرگی است که بخشش آن تنها از راه جلب رضایت صاحب حق میسر است؛ یعنی اگر انسان حقی را از مؤمنی ضایع کرد؛ به عنوان مثال آبرویش را در میان جمعی برد، یا به مالش کرد و . تنها راه جبران این کار زشت و ناپسند، جلب رضایت آن فرد است. در روایات و معارف اسلامی برای این که بخواهند عظمت و اهمیت حق الناس را بیان کنند، آن را با حق الله می سنجند و می گویند ممکن است خداوند از حق خود بگذرد، ولی از حق الناس نمی گذرد.

لذا اولین کار که در حقیقت راحت ترین کار است عذر خواهی از آن فرد و طلب عفو و بخشش از او است، حتی اگر او بگوید شما در میان همان جمعی که آبروی مرا ریختی در ،آن جا حاضر شو و عذر خواهی کن، باید از این کار استقبال کنی و از او اعاده حیثیت کنی که با این کار هم موجبات رضایت آن شخص فراهم شده و هم رضایت الاهی. تصمیم بگیر که دیگر چنین عملی را در حق هیچ کس انجام ندهی. به هرحال باید به سراغ آن فرد رفته تا شرایط او را ببینی، اما اگر به هر دلیلی عذر شما را نپذیرفت در پیشگاه خداوند توبه کن و از او بخواه که دل ایشان را نسبت به شما نرم و رئوف گرداند. هم برای خودت و هم برای ایشان از درگاه خدا آمرزش طلب کن تا ان شاء الله خداوند عذر شما را بپذرد و شما را ببخشد.